آييننامه اجرايي مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب اعتياد به موادمخدر و روانگردانها موضوع تبصره يک ماده ۱۵ اصلاحيه قانون اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر
مقدمه:
در اجراي تبصره يک ماده ۱۵ اصلاحيه قانون اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر مصوب ۱۳۷۶ (مصوب ۹/۵/۱۳۸۹ مجمع تشخيص مصلحت نظام) آييننامه اجرايي مراکز مجاز درمان و کاهـش آسيب اعتياد به موادمخدر و روانگردانها به شرح ذيل به تصويب رسيد.
ماده۱ـ به منظور ارائه خدمات درمان و نيز کاهش آسيب افرادي که به نحوي دچار اعتياد به موادمخدر و يا روانگردان گرديدهاند مراکز زير حسب نوع خدمتي که ارائه مينمايند به عنوان مرکز مجاز درمان و کاهش آسيب تعيين ميگردند:
۱ـ مرکز درمان سرپايي وابستگي به مواد: به مرکزي اطلاق ميگردد که امکانات ارائه خدمات درمان دارويي و غيردارويي براي مصرفکنندگان موادمخدر و يا روانگردان را داشته باشد.
۲ـ مرکز يا بخش درمان بستري وابستگي به مواد: به مکاني اطلاق ميشود که امکانات ارائه خدمات درمان سمزدايي (بازگيري) و خدمات پيشگيري از عود و درمانهاي غيردارويي را به صورت بستري براي مصرفکنندگان موادمخدر و يا روانگردان داشته باشد.
۳ـ مرکز اقامتي ميان مدت درمان وابستگي به مواد: به مرکزي اطلاق ميشود که بهصورت اقامتي داوطلبانه و ميان مدت (يک تا سه ماه) فعاليت ميکند. رويکرد اصلي در اين مرکز سمزدايي (بازگيري) به همراه درمانهاي دارويي و غيردارويي ترجيحاً با مشارکت گروههاي همتا و خوديار براي مصرفکنندگان موادمخدر و يا روانگردان است.
۴ـ مرکز اقامتي خودياري گروههاي همتا: به مرکزي اطلاق ميگردد که مددجويان به صورت داوطلبانه براي مدت يک تا سه ماه در آن اقامت کرده و خدمات حمايتي را دريافت ميکنند. رويکرد اصلي اين مرکز بر مشارکت گروههاي همتا و خوديار (معتادان بهبود يافته) بهمنظور پيشگيري از عود در افرادي است که مراحل سمزدايي (بازگيري) را گذراندهاند.
۵ ـ مرکز اقامتي بلندمدت اجتماع درمان مدار (TC): مرکزي شبانهروزي (دورههاي سه تا شش ماهه) براي ادامه درمان و بازتواني به افراد وابسته به موادمخدر و يا روانگردان است. رويکرد اصلي در اين مرکز بر تغيير رفتاري و شناختي شامل برنامههاي خدمات روانشناختي، مشاوره، آموزش خانواده، تشکيل گروههاي خوديار، خدمات مددکاري اجتماعي و پيگيري پس از ترخيص است.
۶ ـ مرکز يا واحد درمان وابستگي به موادمخدر با داروهاي آگونيست: مرکزي مستقل و يا واحدي از مراکز موضوع اين ماده است که در آن براساس پروتکلهاي ابلاغي، درمانگر در اجراي ماده ۴۱ قانون اصـلاحيه قانون اصلاح قـانون مبارزه با موادمخدر مصوب ۱۳۷۶ مـجاز به استفاده از داروهايآگونيست موادمخدر (افيوني) براي درمان وابستگي به موادمخدر ميباشد.
۷ـ مرکز مشاوره بيماريهاي رفتاري: مرکزي است که زير نظر معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکيوخدمات بهداشتيودرماني، خدماتمشاوره، آموزش، مراقبتودرمانبيماريهاي آميزشي، ايدز و سايربيماريهايقابل انتقالرا بهافراد داوطلب و افراد مبتلا بهبيماريهاي آميزشييا مبتلا به ويروس نقص ايمني(HIV+)، معتادان تزريقي، معتادان بيخانمان و خانوادههاي آنان ارائه ميکند.
۸ ـ مرکز کاهش آسيب: مرکزي است که در مورد معتاداني که قادر و يا حاضر بهترک دائم نيستند و به دليل رفتارهاي پرخطري که از خود بروز ميدهند به منظور کنترل و کاهش آسيبهاي آنان به جامعه و ساير افراد و در راستاي ترغيب آنها براي درمان تأسيس و اداره ميگردد.
تبصره ـ مراکز دولتي و مجاز درمان و کاهش آسيب براي نگهداري معتادان موضوع ماده ۱۶ اصلاحيه قانون اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر در آييننامه مربوطه، توسط دبيرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر(اداره کل درمان و حمايتهاي اجتماعي) با همکاري دستگاههاي اجرايي ذيربط تدوين و به تصويب ستاد مبارزه با موادمخدر خواهد رسيد.
ماده۲ـ مراکز درماني با هدف درمان و بهبود معتادان به مواد اعم از موادمخدر يا روانگردانها در شرايط مقتضي با مديريت دولتي، غيردولتي يا خصوصي و يا سازمانهاي مردم نهاد طبق ضوابط اين آييننامه تأسيس و مديريت ميشوند.
ماده۳ـ هر فرد حقيقي و حقوقي ميتواند طبق ضوابط اين آييننامه و مقررات مربوطه نسبت به تأسيس و راهاندازي مرکز حسب مورد اقدام نمايد.
تبصره۱ـ دستورالعمل تأسيس و راهاندازي و بهرهبرداري هر کدام از مراکز توسط کارگروهي مرکب از نمايندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي و دبيرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر تهيه و پس از تصويب کميته درمان و حمايتهاي اجتماعي ستاد مبارزه با موادمخدر از سوي دبيرکل ستاد ابلاغ ميگردد.
تبصره۲ـ مرجع صدور مجوز تأسيس و راهاندازي و بهرهبرداري مراکز تبصره ۱ اين ماده به صورت ذيل خواهد بود.
۱ـ صدور مجوز براي مرکز درمان سرپايي وابستگي به مواد، مرکز اقامتي ميانمدت درمان وابستگي به مواد مرکز اقامتي خودياري گروههاي همتا، مرکز اقامتي بلندمدت اجتماع درمان مدار (TC) و مرکز کاهش آسيب از طريق سازمان بهزيستي کشور و يا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي (دانشگاههاي علوم پزشکي و خدمات بهداشتي و درماني) مجاز ميباشد.
۲ـ مرجع صدور مجوز ساير مراکز موضوع ماده يک اين آييننامه صرفاً وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي (دانشگاههاي علوم پزشکي و خدمات بهداشتي و درماني) خواهد بود.
۳ـ مراکز درمان سرپايي وابستگي به مواد که از سازمان بهزيستي مجوز دريافت کردهاند براي راهاندازي واحد درمان وابستگي به موادمخدر با داروهاي آگونيست ميتوانند با دريافت مجوز مربوطه از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي (دانشگاههاي علوم پزشکي و خدمات بهداشتي و درماني) فعاليت نمايند.
تبصره۳ـ پروتکلهاي درماني شامل نحوه اقدام در هر مرکز درخصوص نحوه درمان و داروهاي مورد استفاده و نحوه تجويز با تصويب و ابلاغ وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي مورد اجرا قرار ميگيرد.
ماده۴ـ نظارت بر عملکرد درمان و کاهش آسيب توسط «کميته نظارت کشوري بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب» متشکل از سه نفر نماينده از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي (معاونت درمان، معاونت بهداشت و سازمان غذا و دارو) سه نفر نماينده از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي (سازمان بهزيستي، امور بيمهاي و امور آسيبهاي اجتماعي هر کدام يک نفر) يک نفر از سازمان نظام پزشکي کشور و دو نفر نماينده از دبيرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر (اداره کل درمان و حمايتهاي اجتماعي و دفتر توسعه مشارکتهاي مردمي و سازمانهاي مردم نهاد) صورت ميپذيرد. دبيرخانه اين کميته در دبيرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر (اداره کل درمان و حمايتهاي اجتماعي) مستقر ميباشد.
تبصره۱ـ «کميته نظارت استاني بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب» حسب دستورالعمل کميته نظارت کشوري بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب متشکل از نمايندگان دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي و درماني، نماينده اداره کل بهزيستي استان، نماينده نظام پزشکي استان و کارشناس درمان و حمايتهاي اجتماعي و کارشناس مرتبط با حوزه مشارکتهاي مردمي دبيرخانه شوراي هماهنگي مبارزه با موادمخدر استان مسئوليت نظارت و کنترل بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب موضوع اين آييننامه را برعهده خواهند داشت.
تبصره۲ـ دستورالعمل نظارت و ارزيابي مراکز و نحوه برخورد با تخلفات توسط کميته نظارت کشوري بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب تهيه و از سوي دبيرکل ستاد براي اجرا ابلاغ ميگردد.
ماده۵ ـ سالانه براي تسريع امور نظارت و ارزيابي بر مراکز موضوع اين آييننامه اعتبار لازم از محل اعتبارات مصوب ستاد مبارزه با موادمخدر با تأييد دبيرکل ستاد تعيين ميگردد تا در چارچوب مصوبات و زير نظر کميته نظارت کشوري بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب از سوي دبيرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر (اداره کل درمان و حمايتهاي اجتماعي) هزينه گردد.
ماده۶ ـ شرايط و وظايف مؤسس/ مؤسسان براي مراکز درمان سرپايي و بستري مطابق آييننامه تأسيس درمانگاهها و يا مطب پزشکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و براي ساير مراکز وظيفه مؤسس صرفاً انجام امور مديريتي و پشتيباني و معرفي مسئول فني ميباشد.
ماده۷ـ مسئوليت کليه امور درماني مطابق با پروتکلهاي ابلاغي در مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب با مسئول فني خواهد بود.
تبصره۱ـ شرايط مسئول فني شاغل در مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب تابع شرايط مندرج در آييننامه و تأسيس درمانگاهها و مراکز درماني وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ميباشد.
تبصره۲ـ پزشک مسئول فني مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب در دورههاي بازآموزي ۵ ساله خود بايد حداقل ۵۰ امتياز از برنامه مدون بازآموزي را به برنامههاي آموزشي در زمينه اعتياد، روانپزشکي و عفوني (هپاتيت و ايدز) اختصاص دهد.
ماده۸ ـ هرگونه اقدام درماني اعم از دارويي و غيردارويي خارج از پروتکلهاي درماني ابلاغي در مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب تخلف و مشمول مجازاتهاي مداخله غيرمجاز در امور پزشکي خواهد بود.
ماده۹ـ رعايت دستورالعملهاي بهداشتي و درماني وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، براي کليه مراکز مجاز درمان و کاهش آسيب الزامي است. تخلف از اين امر علاوه بر پيگرد قانوني لازم از موجبات لغو مجوز به طور موقت و يا دايم ميگردد.
ماده۱۰ـ هر فرد حقيقي يا حقوقي صرفاً مجاز است از يکي از دستگاههاي اجرايي مذکور در تبصره ۲ ماده ۳ اين آييننامه درخواست صدور مجوز نمايد. ارسال کپي مجوز صادر شده توسط دستگاههاي اجرايي مربوطه به دبيرخانه شوراي هماهنگي مبارزه با موادمخدر استان الزامي است.
ماده۱۱ـ مدت اعتبار مجوزهاي صادره حسب مورد و متناسب با وظايف هر مرکز براساس دستورالعملهاي مربوطه موضوع ماده اين آييننامه خواهد بود.
ماده۱۲ـ افراد حقيقي و يا حقوقي درخواستکننده مجوز بايد مدارک کامل شده خود را به صورت کامل به همراه درخواست کتبي به دستگاه اجرايي مربوطه تسليم نمايند و دستگاه اجرايي صادرکننده مجوز موظف است حداکثر ظرف مدت يک ماه پس از دريافت مدارک، نظر کتبي موافق و يا مخالف خود را (با ذکر دليل) به داوطلب اعلام نمايد. در صورت عدم ارائه پاسخ توسط دانشگاه اجرايي ذيربط، داوطلب ميتواند رأساً نسبت به درخواست براي بررسي در کميته نظارت استاني اقدام نمايد.
تبصره۱ـ پس از تکميل مدارک مثبته مدت زمان صدور مجوز نبايد از دو ماه بيشتر باشد. مسئول حسن اجراي اين تبصره بالاترين مقام مسئول دستگاه اجرايي در استان ميباشد.
تبصره۲ـ عدم بهرهبرداري از مرکز چهار ماه پس از صدور مجوز فعاليت و يا توقف در فعاليت بيشتر از سه ماه موجب ابطال مجوز به صورت موقت يا دائمي ميگردد.
ماده۱۳ـ تأسيس هرگونه مرکز خارج از اين آييننامه و عدم رعايت ضوابط عمومي، آييننامهها و دستورالعملهاي ابلاغي از سوي مراجع ذيصلاح توسط مراکز موضوع اين آييننامه تخلفمحسوب ميگردد و موجب اعمال مجازاتهاي تعيين شده در قوانين و مقررات مربوطه خواهدبود.
ماده۱۴ـ در اجراي بند ۲ مصوبات جلسه ۱۲۵ ستاد
مبارزه با موادمخدر دستگاههاي اجرايي ذيربط و مراکز درمان و کاهش آسيب و موضوع اين آييننامه موظفند نسبت بهجمعآوري و ثبت دادههاي مورد نياز در سامانه ملي اطلاعات مبارزه با موادمخدر در حوزه درمان و کاهش آسيب اقدام نمايند.
تبصره ـ عدم همکاري مراکز موضوع اين آييننامه با سامانه مذکور به منزله لغو مجوز فعاليت خواهد بود.
ماده۱۵ـ پس از ابلاغ اين آييننامه از سوي دبير کل ستاد مبارزه با موادمخدر کليه آييننامهها و دستورالعملها مغاير ملغي ميگردد.
اين آييننامه در ۱۵ ماده و ۱۱ تبصره در تاريخ ………… به تأييد وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي و وزير کشور و دبيرکل ستاد مبارزه با موادمخدر رسيد و در تاريخ ۱۷/۲/۱۳۹۱ به تصويب ستاد مبارزه با موادمخدر رسيد.
وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ـ دکتر مرضيه وحيددستجردي
وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي ـ عبدالرضا شيخالاسلامي
وزير کشور و دبير کل ستاد مبارزه با موادمخدر ـ مصطفي محمدنجار
به نقل از شماره 19897 مورخ 06/04/1392 روزنامه رسمي