جلسه ۷۳۵ مورخ ۲۵/۴/۱۳۹۲ شوراي عالي انقلاب فرهنگي
مصوبه «سند ملي گياهان دارويي و طب سنتي» که به استناد قسمت الف بند ۵ ـ ۱ فصل پنجم نقشه جامع علمي کشور، در جلسه ۷۳۵ مورخ ۲۵/۴/۱۳۹۲ شوراي عالي انقلاب فرهنگي و براساس پيشنهاد مورخ ۱۰/۲/۱۳۹۲ شوراي ستاد راهبري اجراي نقشه جامع علمي کشور به تصويب رسيده است، به شرح ذيل براي اجرا ابلاغ ميشود:
مقدمه
سرزمين ايران کشوري ممتاز و با رتبه بالا از نظر غناي گياهي و تنوعزيستي و داراي ۱۱ اقليم از ۱۳ اقليم شناخته شده جهاني است. براساس نظر گياهشناسان و پژوهشگران، تعداد گونههاي گياهي ايران در حدود ۸۰۰۰ گونه است که از نظر تنوع گونهاي حداقل دو برابر قاره اروپاست. تحقيقات نشان داده است که بيش از ۲۳۰۰ گونه از گياهان کشور داراي خواص دارويي، عطري، ادويهاي و آرايشي- بهداشتي هستند. به علاوه ۱۷۲۸ گونه از اين گياهان بهعنوان گياهان بومي[1] ايران ميباشند، منحصراً در سرزمين ايران رويشکرده و بعنوان يک ظرفيت انحصاري درکشورمحسوب ميشوند.
حجـم تجـارت جهاني گياهان دارويـي از ۶۰ ميليارد دلار در سـال ۱۹۹۶ به ۱۰۰ ميليارد دلار در سال ۲۰۱۰ افزايش يافته است و بر اساس پيشبيني بانک جهاني در سال ۲۰۵۰ گردش مالي و تجارت جهاني متمرکز و مبتني بر گياهان دارويي و داروهاي گياهي به حدود ۵۰۰۰ ميليارد دلار خواهد رسيد.
در اکثر کشورهاي توسعهيافته، طب سنتي در ابعاد مختلف تحت حمايت دولت قرار گرفته و سهم خوبي از تأمين سلامت مردم را در سيستم سلامت کشور بهعهده گرفته است. طب سنتي چين ۴۰ درصد خدمات بهداشتي ـ درماني را در اين کشور بر عهده دارد؛ پوشش بيمهاي هزينة درمان، دارو و خدمات طبسنتي در ژاپن، چين، کره و ويتنام بهصورت کاملاستو در کشورهاي آلمان، استراليا، نروژ، انگلستان،کانادا و آمريکا قسمتي از هزينههاتوسطسازمانهاي بيمه پرداخت ميشود.
با توجه به افزايش حجم تجارت جهاني گياهان دارويي و فرآوردههاي آن، پيشينه غني ايران در طـب سنتي و نيز اينکه در نقـشه جامع علمي کشور، گياهان دارويي در اولويت الف حوزه علوم پايه و کاربردي و طبسنتي در اولويت ب حوزه سلامت قرار گرفتهاند، بديهي است براي هدايت حرکت احياءوتوسعه گياهان دارويي و طبسنتيايران با استفاده بهينهاز تماميمنابعملي،داشتن يک سند علمي که به همه نکات لازم توجه کافي مبذول داشته باشد امري واجب و اجتنابناپذير است.
ماده۱: تعاريف اختصاصي
۱ـ بخش گياهان دارويي و طب سنتي[2]
بخش گياهان دارويي و طب سنتي شامل کليه نهادها و عوامل دخيل در امر بهرهبرداري از گياهان دارويي و اسانسدار و فناوريهاي توليد فرآوردههاي دارويي ـ غذايي ـ بهداشتي با منشأ گياهي و نيز کليه مراکز و دستاندرکاران در امر خدمات و آموزههاي مکتب پزشکي سنتي ايران (طب سنتي) ميباشد. اين بخش از دو حوزه «گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي» و «طب سنتي» تشکيل شده است.
۲ـ گياه دارويي[3]
به گياهي که بهطور مستقيم يا غيرمستقيم تمام يا اجزايي از آن بهصورت تازه يا خشکشده و يا مواد مؤثره استخراجي از آن بهمنظور اثرات بهداشتي، پيشگيري و درماني در بدن انسان، حيوانات و ديگر گياهان بهکار ميرود، گياه دارويي گفته ميشود.
۳ـ داروي گياهي
هرگونه فرآورده دارويي که منحصراً، از نظر اجزاء متشکله فعال، شامل يک يا چند ماده گياهي فرآورينشده يا يک يا چند ترکيب گياهي فرآوريشده و يا ترکيبي از هردو با فرمولاسيون گوناگون براي عرضه در بازار دارويي جهت تشخيص، پيشگيري، کمک به اعمال فيزيولوژيک، درمان و حفظ بهداشت بدن انسان، حيوانات و ساير گياهان به کار ميرود.
۴ـ طب سنتي[4]
به مجموعه تمامي علوم و تجربيات نظري و عملي شامل کليه اقدامات بهداشتي، رويکردها، اطلاعات و باورهايي که به اشکال مختلف دارويي، براي حفظ سلامتي و همچنين پيشگيري، تشخيص و درمان بيماريها بهکار ميروند و بهصورت گفتاري يا نوشتاري از نسلي به نسل ديگر در يک منطقه جغرافيايي انتقال مييابند و همچنين قابليت روزآمد شدن با حفظ چارچوبهاي اساسي را دارا ميباشند، طب سنتي گفته ميشود.
خصوصيات ذاتي طب سنتي کلنگري به موضوع انسان، توجه به معنويات و اخلاقيات، نتيجهگرايي در درمان، تکيه بر روشهاي طبيعي و کمعارضه، بيمارمداري و تناسب با فرهنگ عمومي به دليل پيشينه طولاني ميباشد.
۵ ـ فرآوردههاي گياهي[5]
مواد گياهي که به صورت خام و يا فرآوريشده به منظور کاربرد در پزشکي، دامپزشکي و گياهپزشکي و نيز کاربردهاي تجاري، صنعتي، غذايي و بهداشتي استفاده ميشوند و شامل داروهاي گياهي، فرآوردههاي طبيعي و مکمل با منشأ گياهي، افزودنيهاي غذايي و طعمدهندهها، رنگدهندهها، عرقيات و عصارهها و اسانسها، فرآوردههاي آرايشي و بهداشتي و کنترلکننده آفات و بيماريهاي گياهي ميباشد، فرآوردههاي گياهي گفته ميشود.
۶ ـ فرآوردههاي طبيعي[6]
به فرآوردههايي که از مواد طبيعي حاصل از گياهان، جانوران، ميکروارگانيسمها و معادن استخراج ميشوند، از قبيل داروهاي طبيعي (جامد، نيمه جامد و مايع)، مواد اوليه طبيعي (عصاره و اسانس)، فرآوردههاي گياهي دارويي، فرآوردههاي فرآورينشده، فرآوردههاي طب سنتي، داروهاي مشابه درماني[7] و فرآوردههاي تشخيص حساسيت[8]، فرآورده طبيعي گفته ميشود.
ماده۲: ارزشهاي بنيادين
با توجه به مباني ارزشي نظام علم و فناوري نقشه جامع علمي کشور و تأکيد بر حاکميت جهانبيني توحيدي اسلام، عدالتمحوري، اخلاقمحوري، ثروتآفريني، هماهنگي با محيط زيست و اهميت کرامت انساني، مباني ارزشي سند ملي گياهان دارويي و طب سنتي عبارتند از:
۱ـ اعتقاد به انحصار شفا براي خداوند و وسيله بودن طب براي تحقق اراده الهي در شفاي بيماران؛
۲ـ آميختگي طب سنتي ايراني با آموزههاي اخلاقي و تعهد ديني و ضرورت مراعات دقيق موازين اخلاقي در تمام مراحل آموزش، پژوهش و ارائه خدمات پزشکي در عاليترين سطح؛
۳ـ عدالت محوري در توسعه بخش گياهان دارويي و طب سنتي و برخورداري از دستاوردهاي آن؛
۴ـ اعتقاد راسخ به حفظ سلامت و بهداشت جسم و جان در آموزههاي دين؛
۵ ـ اخلاق محوري، تقدم مصالح عمومي بر منافع فردي و گروهي، تقويت روحيه تعاون و مشارکت و مسئوليتپذيري آحاد علمي و نهادهاي مرتبط با آن؛
ماده۳: چشمانداز
با ايمان به ياري پروردگار و تکيه و توکل بر او و براي تحقق چشمانداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران در افق ۱۴۰۴ هجري شمسي بخش گياهان دارويي و طب سنتي داراي ويژگيهاي زير خواهد بود:
۱ـ بهرهمند از سرمايه و منابع مادي و معنوي داخلي و مزيتها و زيرساختهاي بومي و پيشرفته، داراي سهم برتر منابع انساني در کشور و منطقه؛
۲ـ مولد ارزش افزوده اقتصادي، داراي توان رقابت جهاني و رتبه اول صادرات گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي در منطقه؛
۳ـ پيشتاز در مرزهاي دانش و فناوري گياهان دارويي و طب سنتي و کسب مقام نخست علمي در سطح منطقه؛
۴ـ مورد وثوق و افتخارآفرين براي آحاد جامعه در ايران و جهان؛
۵ ـ شکوفا، نوآور و داراي نقش مؤثر و برجسته در نظام سلامت کشور از طريق شـيوههاي عالمانه و مبتني بر شواهد، ايمن، با کيفيت، مؤثر و قابل دسترس براي آحاد جامعه ؛
۶ ـ مرجعيت علمي در جهان با تکيه بر گياهان دارويي بومي و انحصاري ايران و ميراث مکتوب غني پزشکي ايران.
ماده۴: سياستهاي کلان
۱ـ اهتمام به مديريت دانش در بخش گياهان دارويي و طب سنتي
۲ـ خوداتکايي، اشتغالزايي و استفاده حداکثري از توان داخلي در بخش گياهان دارويي و طب سنتي
۳ـ مشارکت حداکثري بخش خصوصي، تعاونيها، نهادهاي غيردولتي و سرمايهگذاران خارجي و تأکيد بر هماهنگي و انسجام بين نهادها
۴ـ رعايت اصول ايمني زيستي در چارچوب پروتکلهاي جهاني پذيرفته شده در کشور
۵ ـ استفاده حداکثري از طبيعت و فرآوردههاي طبيعي در راستاي سلامت انسان و رفاه اجتماعي با حفظ چرخههاي اکوسيستمي طبيعت
۶ ـ کاهش تصديگري دولت، تقويت بخش خصوصي و حمايت از ايجاد و توسعه کمي و کيفي شرکتهاي دانشبنيان
۷- توجه به بنيانهاي فلسفي طب سنتي با تقدم نگرش پيشگيري در برابر درمان
۸- تخصصگرايي و اجتناب از نسخهپردازي عاميانه و اجتناب از خرافات و خرافاتزدگي در طب سنتي و گياهان دارويي
۹ـ حفظ ذخاير ژنتيکي گياهان دارويي بومي و انحصاري کشور
۱۰- کاربردي سازي آموزشهاي طب سنتي در رشتههاي مختلف گروه پزشکي و دامپزشکي
۱۱- استفاده از کم عارضهترين روشها در درمانهاي گياهي و طب سنتي؛
ماده۵: اهداف، راهبردها و اقدامات
با توجه به ويژگيهاي منحصر به فرد دو حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي و همچنين طب سنتي، اهداف، راهبردها و اقدامات اين حوزهها بهصورت مجزا و به تفکيک بهشرح ذيل ميباشد:
۵-۱ حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي
الف) اهداف (در افق ۱۴۰۴(
۱- کسب سهم ۲۰ درصد ارزش بازار داروي کشور توسط محصولات تأييدشده مبتني بر داروهاي گياهي و محصولات طبيعي
۲- کسب سهم۲۰ درصد ارزش بازار داروي حوزه دامپزشکي کشور توسط محصولات تأييدشده مبتني بر داروهاي گياهي و محصولات طبيعي
۳ـ افزايش صادرات گياهان دارويي و فرآوردههاي دارويي گياهي و فرآوردههاي گياهي براي حضور در بين ۱۰ کشور اول جهان
۴-کسب ۳درصد سهم توليد علم حوزه گياهاندارويي و فرآوردههاي دارويي گياهي در عرصه جهاني
۵- کـسب ۱ درصـد سهم ثبـت اختـراع جهاني در حـوزه گياهان دارويـي و فرآوردههاي آن
۶- ثبت و تحت پوشش قرار دادن کليه گونههاي انحصاري و بومي و يا در حال انقراض گياهان دارويي کشور در سامانههاي حفاظت ملي
۷ـ کاهش سطح برداشت رسمي و غير رسمي از عرصههاي طبيعي به ۲۰۰ هزار هکتار در افق ۱۴۰۴
۸ ـ افزايش سطح زير کشت گياهان دارويي و اسانسدار به ۵۰۰ هزار هکتار در افق ۱۴۰۴
ب) راهبردها
۱- بازنگري، اصلاح، سادهسازي و روزآمد کردن قوانين، مقررات و استانداردهاي مربوطه در حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي
۲- ساماندهي نظام آموزش، پژوهش و توسعه فناوري و نوآوري درحوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي
۳- ترويج، اطلاعرساني و فرهنگسازي در حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي
۴- ايجاد انسجام و همکاريهاي مستمر و مؤثر ميان مؤسسات، شرکتها و تشکلهاي مرتبط با حوزه گياهان دارويي اعم از دولتي يا خصوصي
۵- گسترش همکاريهاي بينالمللي در علوم و فناوريهاي حوزه گياهان دارويي
۶- ساماندهي فرآيندها و ساختارهاي نظارت و ارزيابي بر کليه فعالين و فعاليتها در حوزه گياهان دارويي
۷ـ ساماندهي توليد و توزيع، بازار و صادرات محصولات و خدمات در اين حوزه و تجاريسازي دستاوردهاي علمي و فناوري در آن
۸ـ ساماندهي مديريت منابع و حفاظت از منابع پايه با تأکيد بر توسعه سطح کشت، پرورش، جمعآوري و فرآوري صنعتي گياهان دارويي
۹ـ حفاظت از گونههاي گياهي انحصاري کشور و جلوگيري از خروج نمونه و يا اطلاعات مربوط به اين گونهها از کشور
۱۰ـ بهرهگيري بهينه از رهنمودهاي اسلامي در عرصه گياهشناسي، تغذيه و بهداشت و درمان
ج) اقدامات
۱ـ تهيه و تنظيم آييننامهها، طرحها و لوايح بهمنظور اصلاح و سادهسازي قوانين و ارائه آنها به مراجع ذيصلاح براي تصويب (۱)[9]
۲ـ تهيه و تدوين استانداردهاي ملي براي محصولات حوزه گياهان دارويي و صادرات و واردات آن و ارائه آن به مراجع ذيصلاح براي تصويب (۱)
۳ـ راهاندازي انستيتو تحقيقاتي ملي و مرکز بينالمللي تحقيق و توسعه در زمينه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي تا سال ۱۴۰۴ (۲)
۴ـ ساماندهي اسناد علمي و ميراث دانشمندان اسلامي (۲)
۵ـ تسريع، تسهيل و الزامآور کردن مراحل مربوط به ثبت و انجام تحقيقات و آزمايشهاي باليني براي داروهاي گياهي (۲)
۶ـ ايجاد و توسعه گرايشها، دورهها، رشتهها و ميان رشتههاي تخصصي حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي با توجه به نياز کشور و بر اساس آمايش آموزش عالي و پژوهش کشور (۲)
۷ـ استفاده از ظرفيت رسانه ملي و حمايت از اطلاعرساني در رسانههاي عمومي و تخصصي و برگزاري نمايشگاهها و جشنوارههاي ملي و بينالمللي در حوزه گياهان دارويي (۳)
۸ ـ استفاده از ظرفيت آموزش و پرورش براي ترويج اهميت گياهان دارويي در سطح آموزش ابتدايي تا متوسطه (۳)
۹ـ ساماندهي و ايجاد تشکلهاي قانوني براي ايجاد ارتباط مؤثر و منطقي بين توليدکنندگان با مصرفکنندگان و يا شرکتهاي دارويي، همچنين توسعه صادرات در حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي (۴)
۱۰ـ جذب، انتقال و بوميسازي علوم و فناوريهاي پيشرفته ساير کشورها در حوزه گياهان دارويي(۵)
۱۱ـ ايجاد نشان تجاري ملي و همچنين نشانهاي تجاري مشترک با ساير کشورها براي صادرات محصولات اين حوزه (۵)
۱۲ـ رصد و آيندهنگاري توسعه صنعت داروهاي گياهي (۵)
۱۳ـ ساماندهي و توسعه فعاليتهاي اقتصادي مجاز اين حوزه مبتني بر تأييديههاي معتبر و ممانعت از فعاليتهاي غير مجاز (۶)
۱۴ـ ايجاد سيستم نظارت بر بازار و مراکز عرضه محصولات و خدمات در حوزه گياهان دارويي بهويژه عطاريهاي سنتي (۶)
۱۵ـ حمايت از تجاريسازي و توليد صنعتي دستاوردهاي بخش گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي منطبق بر شاخصهاي مصوب (۷)
۱۶ـ حمايت از پايلوتهاي تجاري سازي محصولات، روشها و يا فرآيندهاي با فناوري بالا و نوآوريهاي تأثيرگذار مرتبط با صنعت گياهان دارويي و داروهاي گياهي (۷)
۱۷ـ برنامهريزي براي پوشش کامل بيمهاي داروهاي گياهي ثبت شده (۷)
۱۸ـ رصد، شناسايي و معرفي بازارها و محصولات داروهاي گياهي و فرآوردههاي گياهي و طبيعي در سطح ملي و بينالمللي (۷)
۱۹ـ حمايت از تأسيس و ساماندهي مراکز خريد، تهيه و توزيع گياهان دارويي و داروهاي گياهي و فرآوردههاي گياهي و بورس گياهان دارويي (۷)
۲۰ـ حمايت از ايجاد مراکز توليد گياهان دارويي مادري شامل بذر، نشاء، نهال (۷)
۲۱ـ حمايت از نوسازي و به روز رساني صنايع مرتبط با فرآوري گياهان دارويي (۷)
۲۲ـ ايجاد مرکز مطالعات بازرگاني بينالمللي، بستهبندي و برندسازي در حوزه گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي (۷)
۲۳ـ حمايت از توسعه کمي و کيفي کشت انبوه و زراعت آن دسته از گياهان دارويي که برداشت بيرويه از آنها به عرصههاي جنگل و مرتع کشور آسيب ميزند (۸)
۲۴ـ حمايت از کشت گياهان دارويي ساير اقليمها در کشور (۸)
۲۵ـ برنامه ريزي براي توسعه کشت و اهليکردن گونههاي مهم گياهان دارويي و داراي ارزش اقتصادي (۸)
۲۶ـ ايجاد بانک اطلاعات گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي کشور (۸)
۲۷ـ تقويت و توسعه بانک ژن انواع گونههاي گياهان دارويي انحصاري يا در حال انقراض (9)
۲۸ـ تدوين و اعلام فهرست گياهان دارويي اولويتدار کشور (9)
۲۹ـ ايجاد مرکز تحقيقات دارويي و فرآوردههاي گياهي مورد تأييد در قرآن و روايات (10)
تبصره۱: عرضه داروهاي گياهي انساني به بازار بايد به تأييد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي برسد.
تبصره۲: عرضه داروهاي گياهي دامپزشکي به بازار بايد با تأييد سازمان دامپزشکي کشور صورت پذيرد.
۵ ـ۲ حوزه طب سنتي و داروسازي سنتي
الف) اهداف
۱ـ کسب سهم ۱۰ درصد ارزش بازار بهداشت کشور بر اساس قواعد و مباني طب سنتي از جمله رعايت اصول ششگانه سلامت[1]
۲ـ کسب سهم ۴ درصد ارزش بازار درمان کشور
۳ـ کسب سهم ۲ درصد ارزش بازار داروي کشور توسط محصولات تأييد شده مبتني بر داروهاي طب سنتي
۴ـ پوشش بيمهاي مناسب به منظور رسيدن به نرخ پرداخت از جيب ۳۰% در حوزه طب سنتي
۵ ـ ارتقاي سطح سلامت جامعه مبتني بر توسعه طب سنتي و بهرهگيري از اصول ششگانه سلامت و نگرش کلنگر
۶ـ کسب رتبه نخست منطقه در رفع نيازهاي سلامت و پزشکي در حوزه طب سنتي و صدور خدمات، دانش فني و فرآوردههاي گياهي و طبيعي بهميزان ۲۰% از صادرات خدماتپزشکي کشور
۷ـ افزايش ساليانه ثبت پتنت در اين حوزه و رسيدن به ثبت ساليانه ۵۰ پتنت در سال ۱۴۰۴ در زمينه فرآوردههاي طب سنتي
ب) راهبردها
۱ـ بازنگري، اصلاح، سادهسازي و روزآمد کردن قوانين، مقررات و استانداردهاي مربوطه در اين حوزه
۲ـ ساماندهي و تعيين قلمرو فعاليتهاي طب سنتي در نظام سلامت و نظام آموزش و پژوهش پزشکي کشور
۳ـ فرهنگسازي و اصلاح نگرش جامعه نسبت به جايگاه طب سنتي و استقرار و ترويج روش زندگي و تغذيه سالم بر اساس آموزههاي اين طب
۴ـ اصلاح فرآيندها و ساختارهاي نظارت و ارزيابي حوزه طب سنتي
۵ ـ ساماندهي و ارتقاي ظرفيت علمي ـ تخصصي، مهارتهاي حرفهاي و جايگاه معنوي نيروي انساني متخصص و همچنين کتب درسي و منابع مرجع در حوزه طب سنتي و داروسازي سنتي
۶ ـ گسترش همکاريهاي علمي و فناوري در سطح بينالمللي در حوزه طب سنتي
۷ـ گسترش، تسهيل و ساماندهي ارائه خدمات در حوزه طب سنتي
۸ ـ پشتيباني و حمايت مؤثر از تحقيقات بنيادي، توسعهاي و کاربردي اولويتدار در حوزه طب سنتي و داروسازي سنتي
۹ـ توسعـه داروسازي سنتـي براي پاسخگويي به مـصارف داخلي و رفع نيازهاي صادراتي
۱۰ـ ايجاد و ساماندهي نهادهاي مؤثر در حوزه طب سنتي و داروسازي سنتي و حمايت از مؤسسات معتبر مردمنهاد در اين حوزه
۱۱ـ تعميق و گسترش بنيانهاي معرفتي و فلسفي طب سنتي و ايجاد فرصتهاي عملي براي تعامل فعال و هم افزايي طب سنتي و طب مدرن
ج) اقدامات
۱ـ هماهنگي و ارتباطگيري مستمر با کليه مراکز قانونگذاري و اجرايي به منظور پيشنهاد ضوابط و مقررات مورد نياز اين بخش (۱)
۲ـ بازنگري و تعيين ضوابط و مقررات اعتبارسنجي براي تسهيل تأسيس مراکز آموزشي، پژوهشي و خدماتي طب سنتي (۱)
۳ـ حمايت از ايجاد نهادهاي استاندارد و معتبر خدمات طب سنتي و داروسازي سنتي (۱)
۴ـ تدوين نظامنامه ارائه خدمات سلامت توسط دستاندرکاران طب سنتي ايران بهويژه پزشکان و داروسازان متخصص در اين عرصه (۱)
۵ ـ حمايت از بهکارگيري خدمات طب سنتي در تمام سطوح نظام ارجاع و پزشک خانواده (۲)
۶ ـ ارائه «بسته خدمات طب سنتي ايراني» توسط کليه تيـمهاي پزشکي خانواده به عنوان اصليترين و عموميترين رکن نظام سلامت کشور به آحاد جامعه (۲)
۷ـ تهيه و تدوين محتواي آموزشي مناسب درخصوص مباني، ارزشها، فرهنگ، آداب و ميراث پزشکي سنتي و حمايت از الحاق آن به کتابهاي درسي آموزش و پرورش (۳)
۸ـ طراحي، تدوين و اجراي برنامه توانمندسازي گروههاي شاخص اجتماعي[2] در زمينههاي طب سنتي و داروسازي سنتي بهمنظور ايفاي نقش براي آگاهسازي عمومي و ترويج آن (۳)
۹ـ ترويج آموزههاي اسلامي (قرآن، عترت) در حوزه سلامت و تغذيه (۳)
۱۰ـ ترويج سبک زندگي سالم بر مبناي تعاليم اسلامي منطبق بر طب سنتي، در برنامههاي آموزش عمومي مردم با استفاده از ظرفيتهاي رسانه ملي، مطبوعات، مساجد و ساير اماکن مذهبي، مراکز سلامتي و ساير اماکن عمومي و ساير روشهاي اطلاعرساني و آگاهسازي عمومي (۳)
۱۱ـ ترويج رعايت اصول ششگانه سلامت مکتب طب سنتي در ميان آحاد جامعه (۳)
۱۲ـ طراحي و ترويج الگوي سلامت مادر و کودک بر اساس آموزهها و تعاليم اسلامي منطبق بر طب سنتي (۳)
۱۳ـ تشکيل بانک اطلاعاتي داروهاي سنتي در دسترس و ايجاد سامانه ثبت داروهاي سنتي و طبيعي و ارائه اطلاعات دارويي (۳)
۱۴ـ تدوين آييننامه نظارت بر فعاليتهاي حوزه طب سنتي با همکاري نهادهاي ذيربط دولتي و غير دولتي (۴)
۱۵ـ طراحي و استقرار مدلهاي مناسب ارتقاء کيفيت، ارزيابي عملکرد، استانداردسازي کليه فرايندها و خدمات (۴)
۱۶ـ نيازسنجي و تعيين ظرفيت نيروي انساني مورد نياز براي پذيرش از طريق برنامههاي مصوب (۵)
۱۷ـ تربيت نيروي انساني متخصص با ايجاد گرايش، دوره، رشته و ميان رشتههاي تخصصي در زمينههاي مختلف طب سنتي بر اساس نياز و با توجه به آمايش آموزش عالي کشور (۵)
۱۸ـ شناسايي و حمايت ويژه از مراکز دانشگاهي ممتاز در عرصه طب سنتي و داروسازي سنتي و اعطاي مأموريتهاي ملي به اين مراکز در جهت رفع نيازهاي نظام سلامت کشور (۵)
۱۹ـ استفاده از منابع ايراني ـ اسلامي طب سنتي و
ترويج آنها (۵)
۲۰ـ شناسايي و صيانت و بهکارگيري ميراث معنوي و منابع معتبر علمي ضمني و تصريحي طب سنتي ايراني ـ اسلامي به ويژه از طريق هماهنگي بين بخشي با سازمان ميراث فرهنگي (۵)
۲۱ـ تدوين کتب مرجع، منابع درسي تخصصي و دستورالعملهاي کاربردي طب سنتي (۵)
۲۲ـ استخراج روشهاي درماني سنتي (در دو حوزه پزشکي و دامپزشکي) و گردآوري منابع شفاهي طب مردمي بر اساس اندوختههاي طبي فرهنگهاي متنوع فلات ايران (۵)
۲۳ـ توسعه و تقويت دورههاي آموزشي کوتاهمدت و بازآموزي طب سنتي (۵)
۲۴ـ تبيين، ترويج و نهادينهسازي آموزههاي مبتني بر طب سنتي ايراني ـ اسلامي در نظام آموزش پزشکي کشور (۵)
۲۵ـ ايجاد زمينهمناسب براي بهرهمندي از اندوختههاي درمانگرانسنتي و انتقالبهنسلهاي بعدي(۵)
۲۶ـ تصويب و انتشار جهاني منشور «مباني نظري طب سنتي ايراني ـ اسلامي»، به منظور درج نام طب سنتي ايراني ـ اسلامي به عنوان يک مکتب شناخته شده همرديف ساير مکاتب معتبر طب، در متون اصلي بينالمللي (۶)
۲۷ـ برقراري روابط پايدار و همکاريهاي بينالمللي و کاربردي با مراکز معتبر طب سنتي دنيا، به ويژه جهان اسلام (۶)
۲۸ـ مطالعاتتطبيقي، بين نظام طبسنتي ايراني-اسلامي با طب سنتي ساير ملل و طب کلاسيک(۶)
۲۹ـ برنامهريزي براي بهرهگيري مؤثر از ظرفيتها، تجربيات و آموزهها و منابع طب سنتي ساير ملل و نيز از ظرفيتهاي طب کلاسيک (۶)
۳۰ـ گسترش پوشش بيمه اي خدمات طب سنتي با تأکيد بر اصل عدالت اجتماعي (۷)
۳۱ـ تعرفهگذاري خدمات و متناسبسازي نرخ خدمات (دولتي و خصوصي) با ساير خدمات سلامت و حمايت بيمهها از اين خدمات (۷)
۳۲ـ اولويت دادن به خريد محصولات و فرآوردههاي طب سنتي توسط بخشهاي دولتي و خدمات بيمهاي اين محصولات (۷)
۳۳ـ حمايت از سرمايهگذاري بخش خصوصي در توليد و
تجاريسازي و صادرات محصولات و فرآوردههاي طب سنتي (۷)
۳۴ـ تشويق بيمهها به سرمايهگذاري در طب سنتي به عنوان طب پيشگيري به منظور کاهش هزينههاي درمان (۷)
۳۵ـ توليد شناسنامه سلامت در چارچوب مقررات وزارت بهداشت، همراه با اخلاط مزاجي براي افراد جامعه (۸)
۳۶ـ تأسيس و تقويت مراکز رشد واحدهاي فناوري در عرصه طب سنتي و داروسازي سنتي (حداقل ۲۰ مرکز در سال چشمانداز) (۸)
۳۷ـ راهاندازي حداقل ۵ مجله علمي و پژوهشي به زبان فارسي و بينالمللي در زمينه دستاوردهاي علمي و پژوهشي طب سنتي و کاربرد آن در طب نوين و کلاسيک (۸)
۳۸ـ اختصاص حداقل ۵% اعتبارات پژوهشي دانشگاههاي علوم پزشکي به پژوهشهاي طب سنتي و کاربرد آن در طب کلاسيک و نوين (۸)
۳۹ـ تأسيس شبکه تحقيقاتي طب سنتي و توسعه فعاليتهاي آن (۸)
۴۰ـ طراحي و ارائه آموزشهاي مداوم، کوتاه مدت، حين خدمت، به داروسازان در نظام ارائه خدمات طب سنتي (۹)
۴۱ـ طراحي، حمايت و تأمين منابع براي تأسيس و توسعه زير ساختهاي فناوري و توليد و صادرات داروسازي سنتي، فرآوردههاي بهداشتي ـ آرايشي، مکملها و فرآوردههاي غذايي بر اساس دانستههاي طب سنتي (۹)
۴۲ـ تأسيس موزه احياء و حفظ آثار و ميراث طب سنتي (۱۰)
۴۳ـ حمايت از تأسيس، گسترش و توانمندسازي مراکز و مؤسسات معتبر مردم نهاد مرتبط با حقوق بيماران و ارتقاي سطح مشارکت آنها در تصميمسازي (۱۰)
۴۴ـ تدوين، تصويب و اجراي شيوهنامه ادغام طب سنتي و داروسازي سنتي در نظام ارائه خدمات سلامتي (۱۱)
۴۵ـ ايجاد و حمايت از کرسي نظريهپردازي طب سنتي ايراني ـ اسلامي (۱۱)
۴۶ـ ايجاد گرايشهاي ميانرشتهاي در حوزه طب سنتي و داروسازي سنتي و علوم انساني، علوم اسلامي، علوم اجتماعي (۱۱)
۴۷ـ تأسيس پژوهشکده مطالعات معرفتي مبتني بر
بنيادهاي نظري ـ فلسفي طب سنتي ايراني ـ اسلامي (۱۱)
ماده۶: ساز و کار اجرايي نمودن و نظارت بر اجراي سند گياهان دارويي و طب سنتي
۱ـ شوراي عالي انقلاب فرهنگي وظيفه سياستگذاري کلان، هماهنگي کلان و نظارت کلان بر اجراي اين سند را بر عهده دارد.
۲ـ ستاد راهبري اجراي نقشه جامع علمي کشور وظيفه رصد اجراي اين سند را بر عهده داشته و بازنگريهاي لازم در سند و گزارش کلان مربوطه را در فواصل زماني مشخص به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارائه خواهد نمود.
۳ـ ستاد توسعه علوم و فناوري گياهان دارويي و طب سنتي که از اين پس ستاد خوانده ميشود، وظيفه سياستگذاري اجرايي، راهبري، هماهنگي، پايش شاخصها و ايجاد ارتباطات بين دستگاهي لازم اعم از دولتي و خصوصي را براي گسترش فناوري و صنايع دانش بنيان در بخش گياهان دارويي و طب سنتي در چارچوب اين سند، بر عهده دارد. اين ستاد داراي يک شورا و يک دبيرخانه است.
تبصره: دبيرخانه ستاد در معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري مستقر ميباشد.
الف- اعضاي شوراي ستاد عبارتند از:
۱ـ معاون علمي و فناوري رئيسجمهور (رئيس ستاد)
۲ـ وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي (نائب رئيس ستاد)
۳ـ وزير علوم، تحقيقات و فناوري يا معاون ذيربط
۴ـ وزير جهاد کشاورزي يا معاون ذيربط
۵ ـ وزير صنعت، معدن و تجارت يا معاون ذيربط
۶ ـ وزير کار تعاون و رفاه اجتماعي يا معاون ذيربط
۷ـ رئيس جهاد دانشگاهي
۸ ـ رئيس مرکز همکاريهاي فناوري و نوآوري رياست جمهوري
۹ـ رئيس شوراي تخصصي حوزوي
۱۰ـ معاون طب سنتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي
۱۱ـ معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي
۱۲ـ نماينده ستاد راهبري اجراي نقشه جامع علمي کشور
۱۳ـ چهار نفر از متخصصين و خبرگان مرتبط، با حکم رئيس ستاد
تبصره: متخصصين بهمدت ۴سال منصوب ميشوند و انتصاب مجددآنها بلامانع است. دو نفر از متخصصين بهپيشنهاد وزير بهداشت، درمانوآموزشپزشکي و با حکمرييسستادمنصوب ميشوند.
۱۴ـ دبير ستاد
تبصره: دبير ستادتوسطرئيسستاد بهمدت ۴سال انتخابميشود و انتصابمجدد ايشانبلامانع است.
ب ـ وظايف ستاد به شرح ذيل ميباشد:
۱ـ سياستگذاري اجرايي، هماهنگي، پايش، پيگيري ارتباطات بين دستگاهي براي گسترش فعاليتها و رصد اقدامات در حوزههاي تعريف شده در اين سند
۲ـ تهيه و تدوين برنامه عملياتي براي اجراييسازي اقدامات سند در هر سال
۳ـ هدايت و پيگيري تعاملات بين بخشهاي دولتي و خصوصي براي دستيابي به اهداف اين سند
۴ـ حمايت مادي و معنوي علمي، اطلاعاتي، تسهيل گري از شرکتهاي دانشبنيان و نيز از طرحهاي داراي ظرفيت فناوري و تجاري سازي
۵ ـ حمايتهاي تشويقي از فعاليتهاي علمي و فناوري و اقتصاد دانشبنيان در بخش گياهان دارويي و طب سنتي مبتني بر آييننامههاي مصوب در شوراي ستاد
۶ ـ بررسي تحولات داخلي و بينالمللي اين بخش بهمنظور دستيابي به اهداف اين سند و ارائه پيشنهاد اصلاحات لازم براي بازنگري و به روز رساني سند به ستاد راهبري اجراي نقشه جامع علمي کشور
۷ـ ارزيابي مستمر و نظارت بر حسن اجراي برنامههاي محولشده به دستگاهها و همچنين پايش شاخصها و ارائه گزارش سالانه به ستاد راهبري اجراي نقشه جامع علمي کشور
تبصره: اين گزارش شامل ميزان تحقق اهداف دو حوزه «گياهان دارويي و فرآوردههاي گياهي » و «طب سنتي» و مقادير شاخصهاي سند و همچنين فرايند استخراج آنها خواهد بود.
۴ـ ستاد موظف است ظرف مدت شش ماه پس از تصويب سند، عناوين شاخصهاي سند را در پنج سرفصل پژوهش و فناوري، آموزش و سرمايه انساني، اقتصادي، سلامت و نيز زيرساختي تدوين نموده و به تأييد ستاد راهبري
اجراي نقشه جامع علمي کشور برساند.
۵ ـ دولت موظف است بودجههاي مورد نياز ستاد را در قالب يک رديف مستقل در لوايح بودجه سنواتي و برنامههاي توسعه پنج ساله پيشبيني نمايد.
۶ـ ساختار تشکيلاتي و شرح وظايف دبيرخانه ستاد، در ستاد تهيه و به تصويب مراجع ذيصلاح قانوني خواهد رسيد.
ماده۷ـ اين مصوبه مشتمل بر يک مقدمه، ۷ ماده و ۶ تبصره در جلسه ۷۳۵ مورخ ۲۵/۴/۱۳۹۲ شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد و از تاريخ تصويب لازمالاجراست و کليه مصوبات و سياستهاي قبلي مغاير، لغو و بلااثر خواهد بود.
رئيسجمهور و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي ـ محمود احمدينژاد
به نقل از شماره 19942 مورخ 30/05/1392 روزنامه رسمي