ماده۱ـ در اين آيين‌نامه، اصطلاحات در معاني زير به کار مي‌روند:
الف- سازمان: سازمان هواپيمايي کشوري.
ب- متخصصان فني هواپيمايي: گروه پروازي، کارکنان تعمير و نگهداري، مراقبت پرواز، پرواز آما (ديسپچر) و ساير متخصصاني که لزوم اعطاي گواهينامه به ايشان توسط سازمان تعيين مي‌شود.
ج- گواهينامه: تأييديه‌اي که توسط سازمان براي متخصصان فني هواپيمايي صادر مي‌شود و مبين صلاحيت اشخاص و اختيارات آنها است.
د- وسيله پرنده: وسيله‌اي که بتواند در نتيجه عکس‌العمل هوا به جز عکس‌العمل هوا در برابر سطح زمين خود را در هوا نگه دارد.
هـ- خلبان: فردي که داراي مهارت هدايت فرمانهاي وسيله پرنده هنگام پرواز است.
و- زمان موظف: مدت زماني که از لحظه شروع وظايف خدمه پرواز قبل از انجام يک پرواز و يا يک سري از پروازها آغازشده و تا زمان ترخيص گروه‌پروازي از تمام وظايف، ادامه دارد.
ز- خدمه پرواز: کارکناني که توسط بهره‌بردار وسيله پرنده به منظور انجام وظيفه در وسيله پرنده در زمان موظف تعيين مي‌شوند.
ح- پرواز مستقل: پروازي که دانشجوي خلباني به تنهايي در درون وسيله پرنده حضور دارد و هدايت وسيله پرنده را برعهده دارد.
ط- رده وسيله پرنده: هواپيما، بالگرد، بالن، گلايدر، عمود پرواز، کشتي هوايي (با حجم بيشتر از ۴۶۰۰ مترمکعب) و وسايل پرنده‌اي که مقررات آن به تأييد سازمان برسد.
ي- رتبه (ريتينگ): سطح و درجه صلاحيت کاري متخصصان فني هواپيمايي، که به دسته‌هاي زير تقسيم مي‌شوند:
۱-رتبه گروه پروازي: صلاحيت کاري گروه پروازي بر روي وسايل پرنده مختلف با مشخصات زير:
الف- هواپيماهايي که مجاز به انجام عمليات پروازي با يک خلبان بوده و شامل تک‌موتوره و چندموتوره بر روي زمين و دريا مي‌باشد. بالگردها و عمود پروازهاي مجاز به انجام عمليات پروازي با يک خلبان، حسب تشخيص سازمان در اين دسته قرار مي‌گيرند.
ب- وسايل پرنده‌اي که گروه پروازي موردنياز براي انجام عمليات پروازي آنها حداقل دو خلبان باشد. بالگردها و عمود پروازهايي که با يک خلبان مجاز به عمليات پروازي هستند (مگر آنهايي که سازمان برابر قسمت (الف) معرفي کرده است) و ساير وسايل پرنده‌اي که سازمان تشخيص دهد به غير از گلايدر و بالن، در اين دسته قرار مي‌گيرند.
۲- رتبه کارکنان تعمير و نگهداري: صلاحيت کاري کارکنان تعمير و نگهداري بر روي وسيله پرنده و يا گروهي از وسايل پرنده که در گواهينامه مربوط درج مي‌شود.
۳- رتبه کارکنان مراقبت پرواز: صلاحيت کاري کارکنان مراقبت پرواز براي ارائه و يا نظارت بر ارائه خدمات مراقبت پرواز از جمله برج کنترل، تقرب پرواز، رادار تقرب پرواز، رادار تقرب دقيق پرواز و کنترل منطقه‌اي است که در گواهينامه او درج مي‌شود.
۴ـ رتبه ساير متخصصان فني هواپيمايي: صلاحيت کاري ساير متخصصان فني هواپيمايي که براساس شيوه‌نامه ابلاغي سازمان و با رعايت قوانين و مقررات مربوط تعيين مي‌شود.
ک- گروه پروازي: خدمه پرواز داراي گواهينامه با رده وسيله پرنده و داراي رتبه گروه پروازي که در زمان موظف، مسؤوليتهاي ضروري عمليات پرواز را به عهده دارد.
ل- گواهينامه سلامت پزشکي: گواهينامه مؤيد سلامت جسمي و رواني شخص دارنده يا متقاضي گواهينامه متناسب با تخصص مربوط.
م- پزشک معتمد: پزشک مورد تأييد سازمان که دوره آموزش پزشکي هوايي را گذرانده و داراي دانش و تجربه در حوزه هواپيمايي باشد.
ن- پزشک ارزياب: پزشک داراي تجربه و صلاحيت به تشخيص سازمان که دوره آموزش پزشکي هوايي را گذرانده و گزارشهاي ارسال شده به سازمان توسط پزشک معتمد را ارزيابي مي‌کند.
س- پيمان: قرارداد هواپيمايي کشوري بين‌المللي مصوب هفتم دسامبر ۱۹۴۴ (۱۶ آذر ۱۳۲۳).
ماده۲ـ سازمان تنها مرجع صدور، لغو، تمديد اعتبار، ايجاد و رفع محدوديت، تعليق و رفع تعليق گواهي‌نامه‌هاي متخصصان فني هواپيمايي (غيرنظامي) است.
تبصره- سازمان مي‌تواند صدور گواهي‌نامه‌هاي تعمير و نگهداري کارگاهي را به مراکز تعمير و نگهداري مورد تأييد خود واگذار کند.
ماده۳ـ سازمـان مي‌تواند گواهي‌نامه‌ها و يا مجوزهاي موضوع اين آيين‌نامه را به دليل از دست دادن شرايط صدور يا صلاحيت کاري، تخلف و تقلب در رابطه با صدور و يا استفاده از اختيارات گواهينامه، حسب مورد، محدود، لغو يا تعليق کند.
تبصره ـ بعد از وقوع حادثه يا سانحه، سازمان مي‌تواند تا تکميل گزارش نهايي در مورد علت يا علل وقوع حادثه يا سانحه نسبت به محدود کردن و يا تعليق گواهينامه متخصصان مربوط اقدام نمايد.
ماده۴ـ سازمان مي‌تواند به منظور آموزش پروازي، آزمايش وسيله پرنده و يا پروازهايي را که براي اهداف خاص، بدون قصد انتفاع و بدون حمل مسافر انجام مي‌شود با رعايت ضوابط مربوط، حسب مورد در گواهينامه گروه پروازي متقاضي اختيارات موقتي درج نمايد.
ماده۵ـ فعاليت خلبان يا مهندس پرواز وسيله پرنده در رده‌هاي مختلف، منوط به داشتن گواهينامه گروه پروازي با رتبه گروه پروازي است.
ماده۶ـ در صورتي که دارنده گواهينامه گروه پروازي، درخواست اخذ گواهينامه با رده وسيله پرنده ديگري علاوه بر رده يا رده‌هاي قبلي خود داشته باشد، سازمان مي‌تواند با رعايت اين آيين‌نامه، گواهي‌نامه‌اي مستقل با رده جديد صادر و يا رده جديد را در اختيارات گواهينامه قبلي درج نمايد.
ماده۷ـ خلبان داراي گواهينامه گروه پروازي در صورتي مي‌تواند به عنوان خلبان وسيله پرنده، تحت ضوابط پرواز با دستگاه (Instrument Flight Rules) پرواز نمايد که برابر گواهينامه معتبر خود داراي اختيارات پرواز با دستگاه در رده وسيله پرنده مربوط باشد.
ماده۸ـ دارندگان گواهينامه گروه پروازي صادره توسط کشورهاي عضو پيمان، در صورتي مي‌توانند با وسايل پرنده ثبت جمهوري اسلامي ايران فعاليت کنند که گواهينامه آنان به تأييد سازمان رسيده باشد.
تبصره ـ رتبه، اختيارات و مدت اعتبار تأييديه سازمان نبايد از رتبه، اختيارات و مدت اعتبار گواهينامه صادره توسط کشور عضو پيمان تجاوز کند.
ماده۹ـ شرايط احراز اخذ گواهي‌نامه‌ها و رتبه‌هاي مربوط به شرح زير تعيين مي‌شود:
الف ـ تابعيت ايراني يا مجوز اقامت و ورود قانوني به کشور براي اتباع غيرايراني.
ب ـ سن لازم براساس مقررات مربوط.
ج ـ حداقل مدرک پايان دوره متوسطه براي اتباع ايراني و يا معادل آن براي اتباع غيرايراني.
د ـ قبولي در دوره آموزش مربوط مورد تأييد سازمان.
هـ ـ تجربه لازم براساس شيوه‌نامه اجرايي سازمان.
و ـ دانش علمي و مهارت لازم مربوط به تشخيص سازمان.
ز ـ گواهينامه معتبر سلامت پزشکي.
ح ـ صلاحيت عمومي مورد تأييد سازمان براي گروه پروازي.
ط ـ مهارت مکالمه و درک زبان انگليسي براساس ضوابط ابلاغي سازمان براي متقاضيان گواهينامه گروه پروازي، کارکنان مراقبت پرواز و ساير متقاضياني که از مکالمات راديويي استفاده مي‌کنند.
تبصره۱ـ آموزش موضوع بند (د) براي متقاضيان گواهي‌نامه‌هاي گروه پروازي و کارکنان مراقبت پرواز بايد در مؤسسه‌هاي مربوط به تعليم و تربيت متخصصان فني هواپيمايي (حسب مورد) انجام شود.
تبصره۲ـ اخذ گواهينامه گروه پروازي وسايل پرنده فوق سبک و تفريحي از احراز شرايط بندهاي (ج) و (ط) اين ماده مستثني مي‌باشند.
تبصره۳ـ تعرفه‌هاي صدور گواهي‌نامه‌ها و رتبه‌هاي موضوع اين ماده برابر قوانين و مقررات مربوط از متقاضيان اخذ خواهد شد.
ماده۱۰ـ سازمان مي‌تواند براي احراز شرايط علمي و مهارتي متقاضيان صدور، تمديد، رفع محدوديت و يا رفع تعليق گواهي‌نامه‌ها و رتبه‌هاي موضوع اين آيين‌نامه، علاوه بر کارکنان سازمان از همکاري اشخاص حقيقي و حقوقي واجد شرايط به عنوان ممتحن و يا ارزياب استفاده کند. شرايط ممتحن و ارزياب موضوع اين آيين‌نامه توسط سازمان تعيين مي‌شود.
ماده۱۱ـ صدور و تمديد اعتبار گواهينامه سلامت پزشکي منوط به احراز شرايط مربوط توسط پزشک معتمد، مطابق شيوه‌نامه سازمان است.
تبصره۱ـ در‌صورتي‌که متقاضي نسبت‌به نظر پزشک معتمد يا ارزياب، تقاضاي تجديدنظر خواهي کند، موضوع براي بررسي و صدور نظر نهايي به کميسيون پزشکي موضوع ماده (۱۲) ارجاع مي‌شود.
تبصره۲ـ معاينه و آزمايش پزشکي موضوع اين ماده بايد در مطب يا مراکز پزشکي هوايي مورد تأييد سازمان انجام شود.
تبصره۳ـ سازمان بايد تمهيدات لازم را براي انجام معاينه پزشکي بانوان، توسط پزشک معتمد خانم فراهم نمايد.
تبصره۴ـ تعرفه انجام معاينه پزشکي در هر مرحله مطابق تعرفه مصوب مرجع ذي‌صلاح از متقاضيان اخذ خواهد شد.
ماده۱۲ـ کميسيون پزشکي شامل افراد زير است:
الف‌ـ يک پزشک ارزياب به عنوان رئيس کميسيون.
ب‌ـ يک پزشک معتمد.
ج ـ دو پزشک متخصص حسب موضوع به انتخاب سازمان.
د ـ يک متخصص فني هواپيمايي به انتخاب سازمان حسب گواهينامه مورد درخواست.
تبصره۱ـ پزشـک ارزياب يا معتمدي که قـبلاً براي سلامت پزشکـي متقاضي اظهارنظر کرده است، حق عضويت در آن جلسه کميسيون را ندارد.
تبصره۲ـ نحوه تشکيل جلسات، اتخاذ تصميم و صدور رأي براساس شيوه‌نامه ابلاغي سازمان مي‌باشد.
ماده۱۳ـ پزشک ارزياب نمي‌تواند به عنوان پزشک معتمد فعاليت نمايد.
ماده۱۴ـ استفاده از اختيارات مندرج در گواهي‌نامه‌ها و رتبه‌هاي مربوط توسط شخص حقيقي يا حقوقي منوط به رعايت موارد زير است:
الف‌ـ بقاي شرايط صدور گواهينامه و انطباق با شيوه‌نامه‌هاي ابلاغي سازمان.
ب ـ گذراندن دوره‌هاي آموزشي، تجربي و مهارتي در طول دوره اعتبار گواهينامه مطابق شيوه‌نامه ابلاغي سازمان.
ماده۱۵ـ آموزش پروازي خلباني گروه پروازي وسايل پرنده صرفاً توسط افرادي که داراي مدرک معلم خلباني از سوي سازمان مي‌باشند، انجام مي‌شود.
تبصره۱ـ آموزش پروازي خلباني گروه پروازي کشتي هوايي، گلايدر، بالن و نيز آموزش در شبيه‌ساز پرواز از حکم اين ماده مستثني بوده و دارا بودن گواهي‌نامه‌هاي مورد تأييد سازمان براي آموزش در موارد مذکور که در قالب شيوه‌نامه ابلاغي سازمان صادر مي‌شود، کافي است.
تبصره۲ـ شبيه‌ساز مورد استفاده براي آموزش بايد به تأييد سازمان برسد.
ماده۱۶ـ پرواز مستقل آموزشي توسط دانشجوي خلباني با گواهي و سرپرستي معلم خلبان داراي صلاحيت مربوط که در حکم گواهينامه موقت تلقي مي‌شود، بلامانع است.
ماده۱۷ـ سازمان تنها مرجع صدور مجوز، تمديد اعتبار، لغو، تعليق و اعمال محدوديت براي مؤسسه‌هاي مربوط به تعليم و تربيت متخصصان فني هواپيمايي (غيرنظامي) مي‌باشد.
تبصره ـ سازمان مي‌تواند حسب مورد براي مؤسسه‌هاي مشابه در خارج از کشور مجوزهاي آموزشي مربوط صادر نمايد.
ماده۱۸ـ تأييد مدارک و دوره‌هاي آموزشي لازم براي به‌کارگيري و ادامه فعاليت متخصصان بخشهاي مختلف حوزه هوانوردي کشوري از جمله ايمني پرواز، امنيت پرواز، خدمه پرواز، تجسس و نجات، ايمني زميني و خاموش کردن آتش فرودگاهي، خدمات فرودگاهي، مديريت ترافيک (آمد و شد) هوايي و فروش بليط وسايل پرنده صرفاً برعهده سازمان مي‌باشد.
تبصره ـ دوره‌هاي آموزشي لازم به تفکيک هر بخش توسط سازمان اعلام مي‌شود.
ماده۱۹ـ به منظور حفظ و استمرار کيفيت عملکرد مؤسسه‌هاي آموزشهاي موضوع مواد (۱۷) و (۱۸) اين آيين‌نامه سازمان موظف است نسبت به انجام مميزيها و بازرسيهاي لازم به تشخيص خود اقدام نمايد.
ماده۲۰ـ به استناد ماده (۲) قانون هواپيمايي کشوري ـ مصوب۱۳۲۸ـ صدور گواهي‌نامه‌هاي متخصصان فني هواپيمايي نظامي، مطابق لايحه قانوني راجع به ارزش گواهينامه فارغ التحصيلان آموزشگاههاي رانندگي و مکانيکي ارتش ـ مصوب ۱۳۳۵ـ و اصلاحات بعدي آن خواهد بود.
ماده۲۱ـ شيوه‌نامه‌هاي مورد نياز براي اجراي اين آيين‌نامه با رعايت قوانين و مقررات مربوط توسط سازمان تنظيم و ابلاغ مي‌شود.
معاون اول رئيسجمهور ـ اسحاق جهانگيري
به نقل از روزنامه رسمي شماره 20100 مورخ 14/12/1392
