مقدمه
مراقبت از معتاد به مواد مخدر و روانگردان که بطور داوطلبانه اقدام به درمان اعتياد خود ننموده و بنابر حکم قانون به درمان مکلف شده با تعيين تکاليف مراقبتي بعد از خروج، امري ضروري در فرآيند مبارزه با اعتياد و مواد مخدر و روان گردانها ميباشد. لذا در اجراي تبصرهي (۱) مادهي (۱۶) اصلاحي قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، مصوب ۹/۵/۱۳۸۹، اين آييننامه با مشارکت دستگاههاي ذيربط توسط دبيرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر تهيه و به شرح مواد آتي به تصويب ميرسد:
ماده۱ـ معاني اصطلاحات بکار رفته در اين آييننامه به شرح زير است:
۱. قانون: قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب سال ۱۳۷۶ و اصلاحات و الحاقيههاي بعدي آن.
۲. معتاد: فردي که به يک يا چند ماده مخدر يا روانگردان موضوع مواد (۴) يا (۸) قانون، اعتياد داشته و فاقد گواهي موضوع ماده ۱۵ قانون يا متجاهر به اعتياد باشد.
۳. اعتياد: وابستگي به مصرف يک يا چند ماده مخدر يا روانگردان موضوع مواد (۴) يا (۸) قانون که عدم مصرف آن موجب اختلالات جسمي يا رواني و يا هر دو شود.
۴. تجاهر به اعتياد: شرايط معتادي که رفتار، گفتار يا اعمال او عرفاً دلالت بر اعتياد وي نمايد. تشخيص اين امر با مقام قضايي است. مقام قضايي در صورت ترديد ميتواند جهت احراز اعتياد نسبت به اخذ نظريه کارشناس اقدام نمايد.
۵. مرکز: حسب مورد مراکز موضوع مواد (۱۵) و (۱۶) قانون.
۶. مدير مرکز: فردي که براساس ضوابط و مقررات بعنوان مدير مرکز موضوع ماده (۱۶) قانون شناخته ميشود.
۷. مسؤول فني: فردي که براساس ضوابط و مقررات بعنوان مسؤول امور درمان و کاهش آسيب مرکز موضوع ماده (۱۶) قانون شناخته ميشود.
۸. گروه درمانگر: شامل پزشک، روان پزشک، روان شناس، مددکار اجتماعي و يا ساير متخصصيني که براساس ضوابط و مقررات مربوطه، حسب مورد وظيفه اقدامات درماني و کاهش آسيب را در مرکز بر عهده دارند.
۹. مراقبت بعد از خروج: تکليف يا تکاليفي که با دستور مقام قضايي وفق اين آييننامه نسبت به فردي که پس از طي مدت مقرر مرکز را ترک مينمايد، تعيين ميشود.
۱۰. مدت مقرر: دوره زمانياي که در اجراي مادهي (۱۶) قانون توسط مقام قضايي براي نگهداري و درمان معتاد تعيين ميشود.
۱۱. مددکار اجتماعي (مراقبت): فرد آموزشديده و واجد شرايط که طبق ضوابط و مقررات صلاحيت وي به تأييد رسيده و پيگيري و نظارت بر حسن اجراي تکاليف مراقبت بعد از خروج فرد و يا افراد را در زمان مقرر به عهده داشته و موظف است گزارش وضعيت را به طور مستمر به مدير مرکز گزارش دهد.
۱۲. مقام قضايي: دادستان يا ساير مقامات قضايي ذيصلاح در حوزه قضايي ذيربط.
ماده۲ـ فردي که پس از اتمام مدت مقرر در دستور مقام قضايي موضوع مادهي (۱۶) قانون و تبصرهي(۲) آن از مرکز خارج ميشود، مکلف است يک يا چند تکليف از تکاليف ذيل که به پيشنهاد گروه درمانگر و اعلام مسؤول فني و تقاضاي مدير مرکز نوع و مدت آن توسط مقام قضايي با توجه به پيشنهاد مذکور و سوابق شخص تعيين ميشود را رعايت نمايد:
۱. مراجعه به مراکز موضوع مادهي (۱۵) قانون جهت شرکت در برنامههاي درمان، بازتواني و کاهش آسيب از قبيل: درمانهاي دارويي و جلسات مشاورهاي و آموزشي.
۲. شرکت در جلسات گروههاي خودياري که بر حسب ضوابط و مقررات مربوطه، مجوز فعاليت دارند.
۳. مراجعه به مراکز درماني در دورههاي زماني مشخص و اخذ گواهي سلامت و تسليم آن به نماينده مقام قضايي موضوع اين آييننامه.
۴. گذراندن دوره يا دورههاي خاص آموزشي و يادگيري مهارتهاي زندگي يا شرکت در دورههاي مذهبي، تربيتي، اخلاقي يا ورزشي و غيره.
۵. حرفهآموزي.
۶. انجام خدمات عمومي و يا اجتماعي.
۷. منع يا محدوديت ارتباط و يا معاشرت با شخص و يا اشخاص معين.
۸. منع يا محدوديت رفت و آمد به محل يا محلهاي معين.
۹. اشتغال به شغل، حرفه يا کار معين.
۱۰. منع يا محدوديت رانندگي با وسيله نقليه موتوري و يا تصدي وسايل موتوري.
۱۱. ارائه خدمت در مراکز موضوع مواد (۱۵) و يا (۱۶) قانون.
۱۲. در صورت بيخانمان بودن و يا وجود شرايط مربوطه، الزام به اقامت در مراکز اقامتي از قبيل: خانههاي ميانراهي، گرمخانههاي شهرداريها و يا مراکز متولي امور بيخانمانها و يا معلولين و غيره که براساس ضوابط و مقررات مربوطه ايجاد شدهاند حسب مورد.
تبصره۱ـ مدير مرکز موظف است يک هفته پيش از پايان مدت مقرر، نظريه گروه درمانگر و مسؤول فني را که با توجه به وضعيت شخص و سوابق هر فرد متضمن نوع تکليف يا تکاليف به همراه مدت پيشنهادي که حداقل سه ماه تا حداکثر يک سال ميباشد را بطور کتبي و محرمانه جهت اخذ دستور به مقام قضايي تسليم نمايد. در هر حال تعيين نوع و ميزان مدت تا دو برابر مدت پيشنهادي با مقام قضايي ميباشد.
تبصره۲ـ انواع خدمات عمومي و يا اجتماعي موضوع بند (۶) اين ماده، در دستگاهها و مؤسسات دولتي و عمومي پذيرنده و نحوهي همکاري آنان پس از تبادل توافقنامههايي که حسب مورد توسط دبيرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر با مراجع مزبور در چارچوب شرح وظايف آنها منعقد ميشود، با مقام قضايي خواهد بود.
تبصره۳ـ دبيرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر با همکاري دستگاههاي ذيربط تدابير لازم را براي اعمال و اجراي تکاليف اين آييننامه در مراکز موضوع مادهي (۱۵) قانون با هدف پذيرش افراد اتخاذ خواهد نمود.
تبصره۴ـ دستور مراقبت بعد از خروج مقام قضايي بطور کتبي صادر و به شخص و مرکز و ساير مراجع مورد نياز جهت اطلاع و نظارت بر حسن اجرا ابلاغ ميشود. مرکز موظف است از طريق واحد مددکاري اجتماعي تدابير لازم براي حسن اجراي دستور و نحوهي ارائه گزارش به مقام قضايي را اتخاذ و گزارش تخلف مستمر از دستور موضوع اين ماده را بطور کتبي ظرف ۲۴ ساعت به مقام قضايي يا نماينده وي تقديم خواهد داشت.
ماده۳ـ مقام قضايي ميتواند به منظور تقويت اقدامات نظارتي بر حسن اجراي تکاليف موضوع ماده (۲) اين آييننامه، توسط شخص و يا مرکز و يا مجري ذيربط؛ نمايندهاي از قبيل ضابطين دادگستري تعيين نمايد. نماينده تعيين شده موظف به اقدام و ارائه گزارش مکتوب طبق نظر مقام قضايي است.
تبصره ـ به منظور حسن اجراي مراقبت بعد از خروج، مقام قضايي ميتواند تأمين و يا تعهد مناسب و معتبر از فرد مکلف و يا اشخاص ثالث معتبر معرفي شده از طرف وي اخذ نمايد. چنانچه فرد از اعطاي تأمين و يا تعهد خودداري نمايد، مقام قضايي متناسب با وضعيت وي نسبت به جايگزيني تکليف از قبيل: بندهاي (۱۱) و (۱۲) ماده (۲) اين آييننامه که امکان نظارت بر حسن اجراي آن توسط مقامات دولتي و يا معتمد مقام قضايي ميسر باشد، اقدام خواهد کرد.
بانظر مقام قضايي استفاده از تجهيزات مراقبت و نظارت الکترونيکي با هماهنگي مراجع ذيربط بلامانع است.
ماده۴ـ درصورتيکه فرد از مراقبت بعد از خروج، بدون عذر موجه تخلف يا سرپيچي نمايد، بنا بر تشخيص و دستور مقام قضايي يک يا چند مورد از اقدمات ذيل، نسبت به وي اعمال خواهد شد:
۱. تغيير نوع تکليف و يا افزايش مدت متناسب با وضعيت شخص.
۲. دستور به نگهداري در مرکز موضوع ماده (۱۶) قانون.
ماده۵ ـ مدير مرکز مکلف است هفت روز قبل از اتمام مدت موضوع تبصرهي (۱) ماده (۲) اين آييننامه، از طريق واحد مددکاري اجتماعي نحوه رفتار شخص در طول دوران مراقبت بعد از خروج را براي استمرار يا تغيير نوع تکليف به مقام قضايي گزارش نمايد.
مقام قضايي با عنايت به گزارش مذکور نسبت به تمديد مهلت يا تغيير نوع تکليف و يا اتمام مراقبت بعد از خروج براساس اين آييننامه اتخاذ تصميم خواهد نمود.
ماده۶ ـ در صورتي که مراقبت بعد از خروج به هر علت از قبيل بيماري يا دستگيري فرد ميسر نگردد و امکان اجراي دستورات مقام قضايي در اين فاصله نباشد، استمرار تکليف مراقبتي؛ بعد از رفع علت به ميزان باقيمانده مدت يا ۶ ماه ـ هرکدام بيشتر باشد ـ خواهد بود.
ماده۷ـ فرد تحت مراقبت در صورت تغيير محل اقامت خود، موظف است مراتب را ظرف يک هفته به مقام قضايي و مرکز اطلاع دهد و مقام قضايي تمهيدات لازم را جهت اجراي تکاليف از طريق مراجع ذيصلاح محل اقامت مقصد، معمول خواهد داشت.
تبصره ـ عدم رعايت مفاد اين ماده بدون عذر موجه به منزله تخلف از تکاليف مقرر تلقي خواهد شد.
ماده۸ ـ اين آييننامه در ۸ ماده و ۶ تبصره در تاريخ ۱۱/۸/۱۳۹۲ به تصويب رئيس قوه قضاييه رسيد و از اين تاريخ لازمالاجرا ميباشد.
رئيس قوه قضائيه ـ صادق آملي لاريجاني
به نقل از روزنامه رسمي شماره 2005 مورخ15/08/92