هيأت وزيران در جلسه مورخ ۲۷/۹/۱۳۹۲ بنا به پيشنهاد شماره ۳۲۸۵۰/۰۲۰ مورخ ۲۱/۱۰/۱۳۹۱ وزارت جهاد کشاورزي و به استناد تبصره ماده (۱۴۸) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب ۱۳۸۹ـ برنامه بهينهسازي پايش، حفظ، بهرهبرداري و مديريت جنگلهاي کشور را به شرح زير تصويب نمود:
برنامه بهينهسازي پايش، حفظ، بهرهبرداري و مديريت جنگلهاي کشور
ماده۱ـ در اين تصويبنامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به کار ميروند:
الف ـ بهرهبرداري از جنگل: استفاده از ظرفيتهاي قابل تحمل اکولوژيکي و اقتصادي در چارچوب مديريت پايدار جنگلها.
ب- پارک جنگلي: مجموعه جنگلي طبيعي يا دست کاشت با محدوده معين که بهدليل موقعيت مکاني مناسب و قابليتهاي طبيعي و جذابيتها براي تأمين هدفهاي تفريحي، گردشگري، تفرجي، زيست محيطي و حفاظتي، مديريت و استفاده ميشود و بهسه دسته پارک جنگلي طبيعي، طبيعت و دست کاشت تقسيم ميگردد.
ج ـ جنگل حفاظتي: جنگلي که به علت شرايط خاص رويشگاه از قبيل شيب، حساسيت خاک به فرسايش، استعداد زمين به لغزش و رانش، خطر نابودي ذخاير جنگلي و بوم ساختهاي (اکوسيستم) جنگل، حفظ منظر، زمين آبي و نظاير آن تحت مديريت خاص قرار ميگيرد.
دـ محصولات غيرچوبي: محصولاتي از قبيل ريشه، برگ، صمغ، مان، گال و پوستگونههاي جنگلي.
هـ ـ برنامه ملي جنگلي: برنامهاي شامل محورهاي کلي طرحهاي مديريت منابع جنگلي و ارتباط آن با ساير فعاليتها در سطح ملي و منطقهاي به منظور اعمال مديريت پايدار جنگل.
وـ طرح مديريت منابع جنگلي: سند مدوني از مجموعه فعاليتهاي اجرايي مرتبط با هم که براساس شاخصها و نشانگرهاي مديريت پايدار جنگل برحسب زمان و مکان براي محدودهاي از جنگل تهيه ميگردد.
ماده۲ـ وزارت جهاد کشاورزي موظف است بهرهبرداري از جنگلهاي کشور را در چارچوب طرح مديريت منابع جنگلي براساس شاخصها و نشانگرهاي مديريت پايدار جنگل به شرح پيوست که تأييد شده به مهر «دفتر هيأت دولت» است، ساماندهي نمايد.
تبصره۱ـ وزارت جهاد کشاورزي موظف است با همکاري سازمان حفاظت محيطزيست و معاونت برنامهريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور و وزارت صنعت، معدن و تجارت، بستههاي اجرايي حصول شاخصها و نشانگرهاي موضوع اين ماده را ظرف يک سال تهيه و اجرا نمايد.
تبصره۲ـ بهرهبرداري از جنگلهايي که تحت پوشش طرحهاي مديريت منابع جنگلي نيستند تا زماني که براي آنها طرح مديريت منابع جنگلي تهيه و اجرا نشده است، تابع قانون حفاظت و بهرهبرداري از جنگلها و مراتع ـ مصوب ۱۳۴۶ـ و اصلاحات بعدي آن ميباشد.
ماده۳ـ بهرهبرداري از محصولات غيرچوبي صرفاً براساس تبصره (۷) الحاقي به ماده (۳) قانون حفاظت و بهرهبرداري از جنگلها و مراتع ـ مصوب ۱۳۷۶ـ مجاز ميباشد.
ماده۴ـ وزارت جهاد کشاورزي موظف است برنامه ملي جنگلهاي کشور را متناسب با شرايط رويشي مناطق پنجگانه (هيرکاني، ارسباراني، زاگرسي، ايران توراني و خليجفارس و عماني) با تأکيد بر اصل حفاظت و توسعه پايدار ظرف يک سال تهيه و به هي أت وزيران ارائه نمايد.
ماده۵ ـ سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري موظف است با همکاري سازمانهاي جنگلها، مراتع و آبخيزداري کشور و حفاظت محيطزيست نسبت بهتعيين و ثبت يک منطقه در هر يک از مناطق رويشي پنجگانه جنگلهاي کشور به عنوان ميراث طبيعي ملي و جهاني در چارچوب قوانين مربوط مبادرت نمايد.
تبصره ـ سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري موظف است منابع مورد نياز براي اجراي اين ماده را از محل بودجه عمومي، رديفهاي درآمد ـ هزينه و ساير منابع در اختيار تأمين نمايد.
ماده۶ـ سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري کشور موظف است اجراي طرحهاي جنگلداري در شمال کشور را به نحوي برنامهريزي و مديريت نمايد که چوب حاصل از بهرهبرداري جنگل، صرفاً از درختان آسيب ديده (شکسته، افتاده، ريشهکن، آفتزده) وعمليات پرورشي تأمين گردد.
ماده۷ـ به منظور کاهش فشار جنگلنشينان و روستاهاي حاشيه جنگل بر منابع جنگلي و جايگزيني سوختهاي فسيلي به جاي چوب و هيزم، وزارت نفت موظف است با همکاري سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري کشور به نحوي برنامهريزي نمايد که واحدهاي توزيع نفت و گاز مايع به منظور دسترسي آسانتر ساکنان روستاهاي بالاي بيست خانوار به سوختهاي فسيلي در مکانهاي مناسب مستقر شوند.
ماده۸ ـ وزارت جهاد کشاورزي موظف است نقشه جنگلهاي کشور را مبتني بر استانداردهاي حدنگاري (کاداستر) تهيه و با همکاري سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نسبت به اخذ سند مالکيت آن با احداث خط تنسيق و تعيين مرز حايل انفال و مستثنيات اشخاص اقدام نموده و همزمان با همکاري وزارتخانههاي راه و شهرسازي و کشور با ايجاد سامانه مناسب نسبت به کنترل مساحت جنگلها و پيشگيري از تخلفات مربوط اقدام نمايد.
ماده۹ـ وزارت جهاد کشاورزي موظف است منابع مورد نياز براي اجراي اين تصويبنامه را از محل بودجه عمومي، رديفهاي درآمد ـ هزينه و ساير منابع در اختيار تأمين نمايد.
ماده۱۰ـ وزارت جهادکشاورزي به عنوان مسؤول نظارت بر حسن اجراي اين تصويبنامه موظف است گزارش روند اجراي آن را به صورت سالانه به هيأت وزيران ارائه نمايد.
معاون اول رئيس جمهور ـ اسحاق جهانگيري
به نقل از روزنامه رسمي شماره 20057 مورخ 22/10/1392
پيوست
شاخصها و نشانگرهاي مديريت پايدار جنگل
شاخص ۱ـ وسعت (مساحت جنگلها)
۱ـ۱ـ مساحت و درصد منابع و اکوسيستمهاي جنگلي و ساير اراضي جنگلي نسبت به مساحت کشور و تغييرات مساحت آنها در يک بازه زماني (سال مبنا ۱۳۸۹) با تعيين مرز جنگل.
۱ـ۲ـ مساحت و درصدي از جنگلها که تحت تأثير عوامل ذيل ميباشند:
آتشسوزي؛ آفات و امراض؛ خشکسالي؛ طوفان؛ دخالتهاي انساني.
۱ـ۳ـ مساحت و درصد مناطق رويشي پنجگانه (هيرکاني ـ ارسباراني ـ زاگرسي ـ ايران توراني-خليجفارس و عماني) نسبت به مساحت کشور.
۱ـ۳ـ۱ـ سطح جنگلها با تراکم بالاي ۵ درصد تاج پوشش (مبناي محاسبه تراکم در جنگلهاي هيرکاني تاج پوشش بالاي ۱۰ درصد ميباشد).
۱ـ۳ـ.۲ـ مساحت اراضي جنگلي (۱ تا ۵ درصد تاج پوشش).
۱ـ۳ـ۳ـ مساحت احياء و بازسازي جنگلها.
۱ـ۳ـ۴ـ مساحت توسعه جنگل.
۱ـ۳ـ۵ ـ مساحت درختکاري.
۱ـ۳ـ۶ ـ مساحت پارکهاي جنگلي دست کاشت.
۱ـ۳ـ۷ـ مساحت زراعت چوب.
۱ـ۳ـ۸ ـ سطح طرحهاي جنگلداري.
۱ـ۳ـ۹ـ سطح پارکهاي جنگلي طبيعي.
۱ـ۳ـ۱۰ـ سطح ذخيرهگاههاي جنگلي.
۱ـ۳ـ۱۰ـ۱ـ مساحت و درصد جنگل اختصاص يافته به حفاظت از حوزههاي آبخيز.
۱ـ۳ـ۱۱ـ سطح پارکهاي جنگلي دريايي (مانگروها).
۱ـ۳ـ۱۲ـ سطح مناطق چهارگانه جنگلي، مناطق شکار ممنوع و زيستبومهاي حساس.
۱ـ۳ـ۱۳ـ سطح ذخيرهگاههاي زيست کره.
۱ـ۳ـ۱۴ـ سطح بيشهزارها.
۱ـ۳ـ۱۵ـ سطح جنگلهاي بکر.
۱ـ۳ـ۱۵ـ۱ـ مساحت قطعات شاهد در طرحهاي مديريت منابع جنگلي.
۱ـ۳ـ۱۶ـ سطح جنگلهاي حفاظتي.
۱ـ۳ـ۱۷ـ سطح ذخيرهگاههاي ژنتيکي.
۱ـ۳ـ ۱۸ـ سطح جنگلهاي ثبت ميراث طبيعي.
۱ـ۴ـ متوسط سرانه جنگل.
۱ـ۵ ـ متوسط سرانه پارک جنگلي.
شاخص ۲ـ نقش اقتصادي ـ اجتماعي و فرهنگي جنگلها:
۲ـ۱ـ ارزش و ميزان سرمايهگذاري در بخش جنگل.
۲ـ۱ـ۱ـ بخش تحقيقات، توسعه، آموزش و ترويج.
۲ـ۲ـ ارزش و ميزان سرمايهگذاري در صنايع وابسته به توليدات جنگل.
۲ـ۳ـ تراز تجاري محصولات جنگل.
۲ـ۳ـ۱ـ ارزش توليد، مصرف، واردات و صادرات توليدات غيرچوبي و چوبي.
۲ـ۴ـ ارزش اقتصادي محصولات و خدمات جنگلها.
۲ـ۵ ـ سهم بخش جنگل در توليد ناخالص ملي (GNP) يا توليد ناخالص داخلي (GDP) .
۲ـ۵ ـ۱ـ سهم توليدات چوبي، غيرچوبي، خدمات جنگل.
۲ـ۶ ـ سهم و نقش بخش جنگل در توسعه امنيت غذايي.
۲ـ۷ـ سهم و نقش بخش جنگل در ايجاد اشتغال.
۲ـ۸ ـ ميزان رفاه جوامع وابسته به جنگل و سهم جنگل در آن.
۲ـ۹ـ نرخ مشارکت سازمانهاي دولتي و غيردولتي، رسانههاي ارتباط جمعي در حفاظت و مديريت جنگل.
۲ـ۱۰ـ ميزان و سهم مشارکت جوامع محلي به ويژه زنان و جوانان در حفاظت و توسعه جنگل.
۲ـ۱۱ـ ارتقاي نقش ساختارهاي اجتماعي جوامع محلي و نظامهاي عرفي در مديريت جنگل.
۲ـ۱۲ـ جمعيت جوامع محلي وابسته به جنگل (نرخ رشد، نرخ مهاجرت، تراکم جمعيت).
۲ـ۱۳ـ سهم جنگل در فرهنگ عامه (دانش بومي، باورهاي محلي) و آموزش عمومي با تأکيد بر ارزشهاي اسلامي.
۲ـ۱۴ـ متوسط سرانه نياز چوب.
۲ـ ۱۵ـ افزايش بهرهوري نظامهاي بهرهبرداري از جنگل.
۲ـ۱۶ـ درصد مصرف انرژي از منابع تجديدشونده جنگل نسبت به مصرف کل انرژي.
شاخص ۳ـ حفاظت از تنوع زيستي در جنگلها
۳ـ۱ـ تنوع اکوسيستم.
۳ـ۲ـ تنوع گونه.
۳ـ۳ـ تنوع ژنتيکي.
۳ـ۴ـ تنوع تيپهاي جنگلي.
۳ـ۵ ـ وسعت تودههاي آميخته.
۳ـ۶ ـ موجودي حجمي خشکهدارها.
شاخص ۴ـ ظرفيت توليدي جنگل
۴ـ۱ـ ميزان رويه زميني جنگل.
۴ـ۲ـ ميزان رويش.
۴ـ۳ـ ميزان برداشت چوب.
۴ـ۳ـ۱ـ نسبت حجم برداشت چوب به امکان برداشت پايدار.
۴ـ۴ـ ميزان توليد محصولات غيرچوبي.
۴ـ۵ ـ ميزان برداشت محصولات غيرچوبي.
۴ـ۶ ـ ميزان خدمات اکوتوريسم (تفرجگاهها، پارکها و …).
۴ـ۷ـ ارزش خدمات ثانويه (پرورش ماهي، زنبورداري، توليد قارچ و …).
۴ـ۸ ـ متوسط سرانه مصرف چوب.
۴ـ۹ـ ميزان تراکم جادههاي جنگلي در هکتار.
۴ـ۱۰ـ خسارت ناشي از چراي دام در تجديد حيات.
شاخص ۵ ـ نقش و کارکردهاي جنگل در چرخه جهاني اکولوژيک
۵ ـ۱ـ ميزان زيست جرم و ترسيب کربن در جنگلهاي طبيعي و دست کاشت و درختکاريها.
۵ ـ۲ـ نقش جنگلها در کاهش و کنترل تغييرات اقليمي.
۵ ـ۳ـ نقش جنگلهاي لبه (جنگلهاي حاشيهاي) در بهبود فرآيندهاي اکولوژيک.
۵ ـ۴ـ نقش ژئوپلتيک جنگلهاي مرزي در ايجاد امنيت کشورهاي همسايه.
شاخص۶ ـ نقش جنگلها در حفاظت از آب و خاک و ارزشهاي زيست محيطي
۶ ـ۱ـ نقش جنگلها در کاهش و کنترل فرسايش، افزايش حاصلخيزي و حفاظت خاک.
۶ ـ۲ـ نقش جنگلها در کميت و کيفيت منابع آب.
۶ ـ۳ـ نقش جنگلها در ارتقاي امنيت زيستي.
۶ ـ۴ـ نرخ رسوب، حاصلخيزي (ملي، مناطق رويشي، حوزه آبخيز).
۶ ـ ۵ ـ کاهش آلودگي هوا و ريزگردها.
۶ ـ۶ ـ مقدار خاک شسته شده.
۶ ـ۷ـ تعداد آبکندها و آبراههها.
۶ ـ ۸ ـ سطح و درصد اراضي جنگلي با تخريب شديد خاک.
۶ ـ۹ـ سطح دامنههاي فرسايش يافته که توسط جنگلکاري يا بوتهکاري احياء ميشود.
شاخص ۷ـ قوانين و ساختار سازماني
۷ـ۱ـ به روزآوري و کارآمدي سياست ملي، قوانين و مقررات بخش جنگل.
۷ـ۲ـ کارآمدي ساختار سازماني و منابع مالي و همکاريهاي بين بخشي.
۷ـ۳ـ اتخاذ تدابير لازم جهت جلب مشارکت مردمي، اثربخشي ظرفيتها و دستاوردهاي تحقيقاتي، آموزشي و ترويجي و به کارگيري تخصص، فناوريهاي نوين، دانش روز و دانش بومي.
۷ـ۴ـ ايجاد هويت حقوقي مستقل براي دبيرخانه کشورهاي پوشش کمجنگل (LFCC) .
۷ـ۵ ـ استفاده از ظرفيت کنوانسيونها و طرحها و پروژههاي بينالمللي.