حسن پوربافراني
مقدمه
جرم قتل عمد از زمره جرايمي است که از ابتداي خلقت انسان تا به حال وجود داشته و هيچ گاه هم از قباحت و زشتي آن کاسته نشده است. تمامي نظامهاي حقوقي قديم و جديد بر زشتي اين عمل تاکيد کرده و نسبت به قاتلين عمدي شدت عمل داشته اند.
در قرآن کريم اين قباحت و زشتي به زيباترين وجه بيان گرديده است: ” من قتل نفسا بغير نفس او فساد في الارض فکانما قتل الناس جميعا و من احياها فکانما احيا الناس جميعا” يعني هر کس نفسي را بدون حق قصاص يا بي آنکه فساد و فتنه اي در زمين کند بکشد چنان است که همه مردم را کشته و هر که نفسي را حيات بخشد (از مرگ نجات دهد) مثل آن است که همه مردم را حيات بخشيده است.
در حقوق کيفري ايران هم بر اساس ماده 170 قانون مجازات عمومي مصوب 1304 مجازات مرتکب قتل عمدي اعدام بود. به موجب اين ماده “مجازات مرتکب قتل عمدي اعدام است مگر در مواردي که قانونا استثنا شده باشد.” در کنار قتل عمدي سه نوع ديگر قتل نيز به رسميت شناخته شده بود که عبارت بود از: 1- ايراد ضرب و جرح منتهي به فوت که ماده 171 قانون مجازات عمومي به بيان آن ميپرداخت”هر کس عمدا به ديگري جرح و ضربي وارد آورد که منتهي به فوت مجني عليه گردد، بدون آنکه قصد کشتن شخص را داشته باشد، به حبس يا اعمال شاقه از سه تا ده سال محکوم خواهد شد، مشروط بر اينکه آلتي که استعمال شده است قتاله نباشد…” 2- قتل در حکم عمدي: يعني حالتي که قاتل قصد قتل نداشت، اما قتل را با آلت قتاله انجام ميداد ذيل ماده 171 قانون مجازات عمومي 1304 در اين خصوص صراحتا ميگفت: “…و اگر آلت قتاله باشد در حکم قاتل عمدي است…”. 3- قتل غير عمدي: به موجب ماده 177 قانون مجازات عمومي 1304: “در صورتي که قتل غير عمدي به واسطه بي مبالاتي يا بي احتياطي يا اقدام به امري که مرتکب در آن مهارت نداشته يا عدم رعايت نظامات دولتي واقع شود، به حبس تاديبي از يک سال تا سه سال محکوم خواهد شد، به علاوه ممکن است محکمه مرتکب را از پنجاه الي پانصد تومان غرامت نيز محکوم کند”.