جليل اميدی*، فرهاد يوسفی پور
چکيده مقاله:
در تحليل فقهی، محيط زيست در شمار ارزشهايی است که در چارچوب مقاصد شريعت حفظ آنها ضروری و مقابله با هر نوع تهديدی عليه آنها الزامی است. تأمين و تداوم مصالح مقصود شرع که در سه سطح ضروريات، حاجيات و تحسينيات دسته بندی میشوند، به نوعی با حمايت از محيط زيست ملازمه پيدا میکند. مصلحت را محافظت از مقاصد شرع و سد ذريعه را تحريم رفتارهای مضر به مصالح مشروع؛ دانستهاند. بر اين اساس مصلحت و سد ذريعه را میتوان دو مبنای تئوريک ارزشگذاری محيط زيست و دفع مفاسد و مضرات از آن دانست. اين نظريهها که البته پيوند آشکاری با قوعدی چون «لاضرر» دارند، در مجموع میتوانند مبنايی شرعی برای تدوين يک نظام ملی پايدار و فراگير دربارهی محيط زيست و پشتوانهای اسلامی برای مشارکت فعال در برنامههای منطقهای و بينالمللی مربوط به محيط زيست به دست دهند
واژههای كليدي: فقه، محيط زيست، مصلحت، سد ذريعه، لاضرر،