1 سؤال :
الف. در معامله نسیه، اگر مشتری ثمن را نپردازد، آیا فروشنده امکان فسخ معامله را دارد؟
ب. جواب را در دو فرض وجود شرط ضمن عقد (مثلاً ضمن عقد بگوید اگر ثمن را تا فلان زمان ندهی موجب خیار است) و عدم آن بفرمایید.[1]
? پاسخ:
آیتالله محمد تقی بهجت:
در فرض شرط ضمن عقد فقط موجب خیار است.
آیتالله میرزا جواد تبریزی:
چنانچه مشتری در موعد مقرّر ثمن را نپردازد، فروشنده می تواند از جهت تخلّف شرط، معامله را فسخ نماید، چه شرط خیار در متن عقد ذکر شود یا در متن عقد اسمی از خیار برده نشود؛ فقط موعد پرداخت ثمن را شرط کنند، واللهالعالم.
آیتالله سید علی خامنهای:
در فرض وجود شرط مذکور، در صورت تأخیر در پرداخت ثمن، می تواند به آن شرط عمل کند، والّا حاکم شرع او را به پرداخت مجبور میکند.
آیتالله سید علی سیستانی:
فروشنده در هر دو فرض می تواند عقدِ بیع را فسخ کند.
آیتالله لطفالله صافی گلپایگانی:
الف. در فرض سؤال، فروشنده حق فسخ ندارد. واللهالعالم.
ب. اگر در ضمن عقد بیع یا عقد لازم دیگر شرط کند که اگر ثمن را در فلان موعد ندهی خیار فسخ داشته باشم؛ در صورت تخلف شرط، حق فسخ دارد و در صورت عدم این شرط، چنانکه در جواب سؤال قبل گفته شد، حق فسخ ندارد. واللهالعالم.
آیتالله محمد فاضل لنکرانی:
الف. اگر معامله بدون شرط بوده است؛ فروشنده حق به هم خوردن معامله را ندارد.
ب. در صورت شرط ضمن عقد میتواند در صورت نپرداختن ثمن، معامله را به هم بزند.
آیتالله ناصر مکارم شیرازی:
تنها در صورت شرط ضمن عقد حق فسخ دارد.
آیتالله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی:
در هر دو فرض، مشتری میتواند معامله را فسخ کند.
آیتالله حسین نوری همدانی:
الف. حق فسخ ندارد.
ب. اگر ضمن عقد شرط شده باشد و در موعد مقرّر پرداخت شود، حق فسخ دارد.
[1] . گنجینه آرای فقهی – قضایی، مرکز تحقیقات فقهی قوهقضاییه، سؤال 9135 (ارسال به وسیله پست الکترونیکی).