1 سؤال
فردی مالی کسی را ربوده و فرار میکند؛ مسروقه منه جهت دفاع از مال خود با وسیله نقلیه به تقیب سارق پرداخته و با رعایت نکردن مقررات رانندگی (پیچیدن جلوی وسیله نقلیه سارق) موجب تصادف و در نتیجه باعث صدمه بدنی (مثل قطع پای) خویش شده است، بفرمایید:
1- آیا تعقیب سارق و دفاع از مال توسط مسروق منه جایز بوده است؟
2- در فرض جواز تعقیب، آیا به طور کلی سارق نسبت به صدمات بدنی مسروق منه ضامن است؟
3- در صورت ضمان سارق، آیا نوع صدمه شبه عمد است یا خطایی؟[1]
? پاسخ:
آیت الله میرزا جواد تبریزی
1- تعقیب سارق و دفاع از مال توسط مسروق منه جایز است گرچه واجب نیست و دفاع از نفس و عرض واجب است.
2- صدماتی که استناد به خود مسروق منه دارد ولو در مقام دفاع بوده یا حوادثی در ضمن دفاع و تعقیب و استیفاء مال برای او اتفاق بیفتد سارق ضامن آن نیست.
3- در مواردی که جنایت مستند به سارق است عمدی محسوب میشود و سارق ضامن جنایت است والله العالم.
آیت الله لطف الله صاقی گلپایگانی
1- تعقیب سارق برای گرفتن مال سرقت شده جایز است.
2- مجرد جواز تعقیب مقتضی ضمان سارق نسبت به صدمات وارده بر مسروق منه، نیست، بلی اگر صدمه توسط سارق وارد بشود یعنی صدمه وارده مستند به سارق باشد ضمان دارد.
3- موارد مختلف است و از این جهت مانند صدمات دیگر است که توسط اشخاص به یکدیگر وارد میشود.
آیت الله محمد فاضل لنکرانی
1- بلی تعقیب وی جایز بوده است.
2- خیر، مگر این که صدمات و جراحات مستند به او باشد.
3- بستگی به حالت ایجاد آن دارد. یعنی در یک جراحت اگر استناد به یک نفر محرز باشد و آن شخص عمداً آن جراحت را وارد کرده باشد عمد است و اگر سهوی و بدون توجه بوده شبه عمد
میباشد.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی
تعقیب سارق اشکالی ندارد و حتی دفاع از مال اگر منجر به تلف و یا صدمه دیدن سارق بشود و راهی جز آن نباشد مانعی ندارد ولی در فرض سؤال سارق مسؤولیتی در برابر جراحت صاحب مال ندارد.
آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
اصل تعقیب سارق و دفاع از مال جایز است ولکن در مفروض سؤال نسبت به صدمات بدنی مسروق منه ضمانتی ندارد مگر آن که پس از پیچیدن مسروق منه تمکن از عدم برخورد داشته ولی عمداً وسیله را کنترل نکرده و برخورد کرده که مستحق قصاص است.
آیت الله حسین نوری همدانی
1- بلی جایز است و در بعضی از موارد واجب میباشد.
2 و 3 – در فرض سؤال، خیر، ضامن نیست.