1 سؤال :
در مورد سرقت غیرمأکول درسال قحطی بفرمایید: الف.اگر سارق درسال قحطی، غنی و بینیاز باشد و سرقت نماید، آیا حد سرقت جاری است؟
ب. آیا قحط سالی درعدم اجرای حد سرقت موضوعیت دارد و چیزی جدای از اضطراراست یا مصداقی از مصادیق اضطرار است؟
ج. در قحط سالی، آیا بین حالتی که غذا و خوردنی در بازار وجود داشته باشد ولی قیمت آن گران باشد و بین حالتی که مواد خوراکی کمیاب و نایاب باشد فرقی هست؟
د. درصورت انحصارحکم حد سرقت به سرقت ماکول درسال قحطی، آیا مسروق باید مأکول بالفعل باشد یا شامل مأکول بالقوه (هرچه صلاحیت خوردن دارد) نیزمیباشد؟
ه. آیا مراد از عامالمجاعه، سال قحطی است یا دوران قحطی؟ به بیان واضحتر، اگر درطول سال، وضع اقتصادی کشور و توان معیشتی مردم خوب باشد، ولی درمدت کوتاهی (مانند یک ماه) اوضاع اقتصادی کشور خراب باشد و مردم در وضع معیشتی پایینی باشند و ارزاق عمومی کمیاب یا نایاب شود، آیا باز سال قحطی برآن اطلاق میگردد؟
و. آیا درسال قحطی تعزیر سارق نیز منتفی است؟[1]
? پاسخ:
حضرت آیت الله بهجت
سرقت در ایام قحط و مجاعه موجب قطع نیست. اگر ازمأکولات مثل نان و امثال آن باشد و اظهرالحاق مأکول بالقوه مثل گندم و جو است و اظهرعموم حکم است به صورت وجود مأکولات با اثمان غالیه فوقالعاده و هم چنین غیر مأکولات اگرتوصل به مأکول باشد یا ادعاء آن بشود با احتمال صدق، نه در صورت اطمینان بخلاف.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی
الف. محل اشکال است. والله العالم.
ب. عام المجاعه واضطرار دو موضوعند. والله العالم.
ج. مجرد گرانی با وفور خوراکی عام المجاعه نیست.
د. شامل مأکول بالقوه هم میشود.
ه. درمدت کوتاه هم اگر غذا یافت نشود جهت عدم اجراء حد کافی است. والله العالم.
و. درمورد اضطرار تعزیر ندارد. والله العالم.
حضرت آیت الله موسوی اردبیلی
الف. درسرقت غیرمأکول درسال قحطی و گرسنگی در غیر مضطر، حد با وجود سایر شرایط جاری است، در سرقت مأکول جاری نیست ولو سارق نیازمند نباشد.
ب. سال قحطی وگرسنگی موضوعی جدا از اضطرار است ونسبت بین این دو عموم و خصوص من وجه است.
ج. ملاک آن است که نوع مردم درآن سال درگرسنگی بسر برند و فرق ندارد که منشأ آن کمبود کالا باشد یا عدم قدرت نوع مردم برتهیه آن.
د. فرقی بین مأکول بالفعل و بالقوه نیست.
ه. اگر چه به قحطی و گرسنگی کمی ازسال عامالمجاعه گفته نمیشود، ولی اجرای حد نسبت به سارق در خصوص آن ایام از سال،خلاف احتیاط است؛ خصوصاً اگر سارق محتاج باشد.
و. تعزیر نیز منتفی است.
حضرت آیت الله نوری همدانی
الف. در فرض سؤال، بنابراحتیاط،حد سرقت جاری نمیگردد.
ب. ازجواب بالا معلوم شد که جدای از اضطرار است وموضوعیت دارد.
ج. بلی، فرق دارد.
د. منحصر به مأکول بالفعل نیست.
ه. فرقی ندارد که دوران قحطی تمام سال باشد یا کمتر.
و. بستگی به نظرحاکم شرع دارد.