1 سؤال
حاکم دادگاه بر اساس درخواست زوجه و به لحاظ عسر و حرج وی و با عنایت به استنکاف شوهر از طلاق قصد صدور حکم طلاق دارد، بفرمایید:
1. چنانچه زوج بذل از طرف زوجه را قبول ننماید. آیا حاکم میتواند مالی را که زوجه بذل
میکند به هر مقداری که باشد ولو بسیار اندک قبول نماید؟
2. آیا زوجه میتواند نفقه ایام گذشته خود را به عنوان مال مورد بذل، تعیین نماید؟
3.آیا زوجه می تواند نفقه ایام عده را بهعنوان بذل تعیین کند؟ (درصورتی که در چنین طلاقی که بائن است زوجه مستحق نفقه ایام عده باشد.)
4. آیا زوجه میتواند ضمن مطالبه مهریه مالی کمتر از مهریه را برای بذل تعیین کند؟
5. چنانچه زوجه از بذل خودداری کند، آیا حاکم دادگاه وظیفه دارد حکم به طلاق دهد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا نوع طلاق بائن است یا رجعی؟[1]
? پاسخ:
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت
1. خیر، بنابراین که فرض سؤال از موارد طلاق حاکم نیست.
2و 4. با شرایط تمکین، میتواند.
3. مستحق نیست و در فرض سؤال، شائبه دور است.
5. بدون بذل، خلع نیست و گذشت که معلوم نیست اساساً از موارد طلاق حاکم باشد. (29/5/85)
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
1. نمی تواند مگر زن وکیل در طلاق باشد که خود زن به نحوی که وکالت دارد عمل نماید.
2. مانعی ندارد.
3. مانعی ندارد.
4. اشکال ندارد.
5. اگر مورد طلاق حاکم باشد نیازی به بذل نیست. (25/12/84)
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی
1و 5. خیر، طلاق حاکم شرع به دلیل عسر و حرج زن، طلاق رجعی است نه خلع و وجهی ندارد که حاکم شرع بذل زوجه را قبول کند تا طلاق خلع شود.
2و 4 . در مواردی که طلاق خلع باشد و زوج راضی باشد مانعی ندارد.
3. خیر. (6/11/84)
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
1. مانعی ندارد ولی به مقداری که در عرف و عادت معمول است باید باشد.
2.اشکالی ندارد به شرطی که در بالا گفته شد.
3. در عده طلاق خلع زوجه حق نفقه ندارد.
4. در صورتی که خلاف عرف و عادت نباشد مانعی ندارد.
5. احتیاط واجب آن است که طلاق خلعی داده شود با در نظر گرفتن بذل متعارف. همیشه موفق باشید. (24/10/84)
آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
اگر زوج بذل را نپذیرد حاکم شرع می تواند از طرف زوج قبول کند و طلاق خلعی دهد یا به دیگری اجازه دهد که بذل را از طرف زوج قبول کند و طلاق دهد. نسبت به تعیین مقدار بذل بعید نیست حاکم شرع بتواند در صورت عدم توافق زوجین و پیشنهاد اجحاف گونه یکی از آنها برحسب مصلحت و توانایی زن و سایر خصوصیات مردها مقدار آن را تعیین کند و اگر زن حاضر به بذل آن مقدار نباشد ظاهراً طلاق جایز نیست چرا که زن میتواند با بذل مقدار تعیین شدة مقدور، خودش را از مشقت شدید و حرج ادامه نکاح خلاص کند ولی خودش از راه چاره استفاده نمیکند. لذا مجوز طلاق حاکم از باب عسروحرج ثابت نیست. (3/12/84)
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
1. در فرض عسروحرج، بلی، می تواند.
2. بلی می تواند.
3. در موردی که استحقاق نفقه ایام عده را دارد می تواند.
4. در صورتی که زوج موافقت نماید با کمتر از مهریه اشکال ندارد.
5. در فرض سؤال درصورت عسروحرج، حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد و نوع طلاق رجعی است. (8/11/84)