1 سؤال
چنانچه فردي پس از ازدواج دائم با زني، برايش علم حاصل شود كه همسرش سابقاً به عقد موقت يا دائم فرد ديگري درآمده (بدون ازالة بكارت) و همسرش اين موضوع را از وي مخفي كرده است؛ توجه به اهميت عدم ازدواج قبلي زوجه و كتمان حقيقت (ازدواج دائم و موقت قبلي) بفرماييد:
الف. آيا عمل زوجه، تدليس در ازدواج محسوب ميشود؟
ب. آيا زوجه مستحق دريافت نفقه و مهريه ميباشد؟
ج. آيا زوج حق فسخ نكاح را دارد؟
د. آيا نوع ازدواج (دائم يا موقت) تأثيري در حكم مسأله دارد؟[1]
? پاسخ:
آيتالله العظمي ناصر مكارم شيرازي
در چنين مواردي جواز فسخ بعید نظر ميرسد و زوجه مستحق دريافت مهريه و نفقه ميباشد. (20/12/1386)
آيتالله العظمي حسين نوري همداني
الف. در فرض سؤال تدليس به حساب نميآيد.
ب. بلي مستحق دريافت مهريه و نفقه است.
ج. خير، حق فسخ نكاح را ندارد.
د. خير، تأثير در حكم مسأله ندارد.
اداره حقوقی قوهقضاييه
بازگشت به استعلام شماره 1861 مورخ (12/12/1386) نظريه مشورتي ادارة كل امور حقوقی و اسناد و امور مترجمين به شرح زير اعلام ميگردد:
الف، ج و د. با توجه به ماده (1128) قانون مدني كه مقرر داشته: «هرگاه در يكي از طرفين صفت خاصي شرط شده و بعد از عقد معلوم شود كه طرف مذاكور فاقد وصف مقصود بوده براي طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذكور در عقد تصريح شده يا عقد متبانياً بر آن واقع شده باشد» درصورتي كه در عقد نكاح صفتي در يكي از زوجين شرط شود و يا عقد مبتني بر وجود صفتي در يكي از زوجين منعقد شده باشد و پس از عقد معلوم شود كه فاقد آن صفت بوده، طرف ديگر ميتوانند به اعتبار خيار تخلف وصف عقد نكاح را فسخ نمايد. اما با عنايت به ماده (438) قانون مدني كه تصريح نموده: «تدليس عبارت است از عملياتي كه موجب فريب طرف معامله شود» اگرچه اين ماده ناظر به عقد بيع است اما از ملاك آن ميتوان استنباط نمود كه تدليس در مورد نكاح عبارت است از عملياتي نسبت به زن يا مرد كه موجب فريب طرف ديگر در ازدواج با او گردد. بنابراين، چون تحقق تدليس در ازدواج مستلزم آن است كه پنهان داشتن صفت يا توصيف كردن به صفتي كه شخص فاقد آن است با قصد فریب انجام شده باشد تشخیص قضايي و در صلاحيت مرجع رسيدگي كننده است. به علاوه، فرقي بين ازدواج موقت و دائم وجود ندارد.
ب. با توجه به ماده (1101) قانون مدني كه مقرر داشته: «هرگاه عقد نكاح قبل از نزديكي به جهتي فسخ شود زن حق مهر ندارد مگر درصورتي كه موجب فسخ عنن باشد كه در اين صورت با وجود فسخ نكاح، زن مستحق نصف مهر است» برحسب اين كه فسخ قبل از نزديكي انجام شود يا بعد از آن، استحقاق زن در مطالبة مهر يكسان نيست و براساس ماده مذكور در هر مورد بايد اقدام نمود. اما در مورد نفقه چون تا زماني كه نكاح فسخ نشده، تكاليف قانوني زوجين وجود دارد و در ماده (1106) قانون مدني آمده است: «در عقد دائم نفقه زن به عهدة شوهر است» تا زمان فسخ، زوجه حق مطالبه نفقه را دارد.[2]