1 سؤال :
درخصوص مهلت پرداخت دیه در قتل عمد بفرمایید:
الف. درقتل عمد موجب قصاص، درصورتی که اولیای دم و جانی بر مالی معادل دیه یا کمتر یا ذکر مهلت پرداخت توافق کنند، آیا برمال مورد توافق «دیۀ العمد» اطلاق میشود تا مهلت پرداخت یک سال باشد یا مراد ازدیه میزان مقدرشرعی است؟
ب.اگرمهلت یک سال باشد ابتدای مهلت، زمان وقوع جنایت است یا زمان مصالحه؟ (با توجه به اینکه به نظر میرسد که اگر زمان مصالحه ملاک باشد، در مواردی حکم دیه شبه عمد و خطای محض نسبت به دیه عمد از حیث زمان اغلظ میشود و اگر زمان وقوع قتل ملاک باشد، این اشکال وارد میشود که تا قبل از مصالحه چیزی به عنوان دیه برعهده قاتل نبوده است.)[1]
? پاسخ:
آیت الله محمدتقی بهجت
«الف. اظهر جریان مهلت است. ب.در صلح ازحین تراضی است، به خلاف آن که دیه ثابت ابتدایی باشد و در تراضی میتواند شروط جایزه اخذ شود و اغلظ معنی ندارد.»
آیت الله ناصرمکارم شیرازی
«الف.احکام پرداخت دیه را ندارد و تابع قرارداد است و اگر قراردادی نبود باید طبق عرف و عادت آن را بپردازد و تأخیر از آن نکند.
ب. ازجواب بالا معلوم شد.»
آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«1.اگر طرفین مصالحه مدت پرداخت را تعیین ننموده باشند ظهور در پرداخت نقدی دارد مگر اینکه طرفین بگویند ما به دیه عمد مصالحه میکنیم با خصوصیات و احکامی که دیه عمد دارد، آن وقت باز احکام دیه عمد را دارد، پس در مدت یک سال پرداخت کند.
2. درصورت مصالحه به مقداردیه با تصریح به همه خصوصیات دیه عمد وقت شروع یک سال از وقت مصالحه میباشد، بلکه درهمه صور سؤال مصالحه آغاز مدت یک سال از وقت مصالحه است و اشکالات مذکوره وارد نیست چون در آن دو دیه شبه عمد و خطا هم از وقت ثبوت دیه است و ممکن است که اثبات آنها چند ماه و یا چند سال باشد وزمان ثبوتشان قهراً به طول میانجامد.»
آیت الله حسین نوری همدانی
«الف. با توافق طرفین مبلغ مورد رضایت دیۀ العمد محسوب میشود.
ب.از جواب قبل روشن شد.»