1 سؤال
1- معیار شرط ابتدایی و حکم آن از حیث لازم الاجرا بودن یا نبودن چیست؟
2- آیا هر گونه تعهد مشروعی را که دو نفر در مقابل یکدیگر بپذیرند و مشمول هیچ یک از عقود
معین نباشد، می توان شرط ابتدایی دانست؟
3- آیا تحقق عقد صلح منوط به اجرای صیغه صلح است یا همین که متعاقدین به صورت شفاهی یا کتبی بر امری توافق نمایند- ولو این که لفظ صلح و مصالحه را به کار نبرند- از مصادیق عقد صلح محسوب می شود؟
4- ضمانت اجرای شرط فعل منفی چیست؟ به عنوان مثال: اگر ضمن عقد لازم شرط شود که خریدار در صورتی که تصمیم به فروختن مبیع بگیرد، نباید مبیع را به شخصی غیر از بایع اول بفروشد، لکن خریدار بعداً از این شرط تخلف کرده مبیع را به غیر بایع بفروشد، آیا دراین حال مشروط له می تواند مبیع جدید را فسخ نماید؟
5 – اگر در مثال فوق، شرط شده باشد که در هر حال تقدم خرید مبیع با بایع اول است، شرط مزبور، مصداق شرط فعل خواهد بود یا شرط نتیجه؟
? پاسخ:
آیت الله محمد تقی بهجت
1- در ضمن عقد شرعی نباشد لازم الاجرا نیست.
2- بلی.
3 – منوط نیست. به مسأله 1734 وسیله مراجعه شود.
5- بیع مشروط را می تواند فسخ کند.
6- اظهر جواز این شرط نتیجه است که هر وقت فروختی مشتری اولی من باشم.
آیت الله سید علی سیستانی
1- هر شرطی که ضمن عقد نباشد شرط ابتدایی است و عمل به آن لازم نیست.
2-اینگونه تعهدات دو جانبه معمولاً مشمول عنوان صلح است
3- توافق کافی است.
4- در مثال مذکور، بایع اول می تواند بیع اول را فسخ کند و در نتیجه بیع دوم خود به خود باطل
می شود.
5- شرط فعل است
آیت الله محمد فاضل لنکرانی
1-اگرشرط در ضمن عقدی باشدشرط ابتدایی محسوب نمیشود.اما اگر در ضمن عقد نباشد شرط ابتدایی محسوب میشود وشرعاً لازم الوفاءنیست. هر چند از لحاظ اخلاقی خوب است انجام شود و این از صفات مؤمنین است.
2- بلی.
3- در عقد صلح صیغه خاصی لازم نیست و هر لفظی که مفید این معنا باشد کفایت می کند.
4- در فرض سؤال، مشروط له حق دارد بیع خود را فسخ کند و با فسخ بیع اول معامله دوم نیز خود به خود منفسخ می شود.
5-شرط فعل محسوب میشود.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی
1 و2- شرط ابتدایی همان است که خود شما اشاره کردید، کسی حق یا چیزی را برای دیگری قرار می دهد بی آن که داخل در هیچ یک از عناوین عقود باشد.
3 – صیغه در صلح معتبر نیست؛ هرگاه توافق بر چیزی بکنند ولو به صورت معاطات باشد و در شکل مصالحه صورت گیرد صلح بر آن اطلاق می شود.
4- آری، این مصداق تخلف از شرط است ونتیجه آن حق فسخ برای معامله اول است.
5- ظاهرش شرط فعل است.
آیت الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی
1و 2- شرط ابتدایی ، یعنی تعهد درحق دیگری که در ضمن عقد و ایقاع نباشد، بلکه مستقل و جدی باشد.چنانچه مشروع باشد به نظر اینجانب برخلاف نظر مشهور لازم الوفاست.
3 – به هر نحوی که انشاء صلح ابراز شود، کافی است. صرف توافق بدون انشاءکفایت نمیکند. کما این که اجرای صیغه نیز لازم نیست.
4- با چنین شرطی، اصل صحت بیع دوم محل تأمل است و لکن بر فرض صحت آن، بایع اولی
نمیتواند آن را فسخ کند، بلکه حق دارد عقد اول را فسخ کند و بدل بگیرد.
5- ظاهراً این شرط برگشت میکند به شرط منفی (عدم فروش به غیر) که در عبارت قبلی ذکر شده است.
آیت الله حسین نوری همدانی
1- شرط ابتدایی آن است که در ضمن عقدی نباشد که لازم الاجرا نیست. همچنین شرطی که در ضمن عقد جایز باشد عمل به آن واجب نیست.
2- هر گونه تعهدی که در ضمن عقد نباشد، شرط ابتدایی است.
3- با هر لفظی که دلالت برسازش داشته باشد کافی است.
4- بلی می تواند.
5- شرط فعل است.