1 سؤال :
هرگاه زوجه از ایفای وظایف زوجیت خودداری نماید، ناشزه بوده و مستحق نفقه نخواهد بود؛ لیکن در صورتی که شوهر از انجام وظایف زوجیت سرباز زند، به گونهای که زوجهاش را معلقه قرار دهد، بفرمایید:
الف. آیا می توان حکم به نشوز زوج کرد؟
ب. در صورت مثبت بودن پاسخ، چه آثاری بر آن مترتب است؟
ج. آیا زوجه می تواند در این صورت از دادگاه تقاضای طلاق نموده و دادگاه نیز بر این اساس حکم به طلاق زوجه دهد؟[1]
? پاسخ:
حضرت آیتالله بهجت
ارجاع به حاکم میشود.
حضرت آیتالله تبریزی
نشوز زوج به تعدی بر زن و امتناع از حق قسم و نفقه حاصل میشود و زن از او مطالبه میکند و می تواند امتناع از حقوق زوج بکند و از این کار او را نهی میکند و اگر مؤثر واقع نشد میتواند به حاکم شرع مراجعه کند، و اگر امر حاکم مؤثر واقع نشد حاکم شرع وی را تعزیر میکند. و اگر امتناع از نفقه کرد، زوجه به حاکم شرع مراجعه میکند، اگر زوج نه طلاق میدهد و نه نفقه میدهد و امکان برداشت نفقه از مال زوج نیست، برای حاکم جایز است طلاق بدهد. واللهالعالم.
حضرت آیتالله خامنهای
الف، ب و ج. شوهر اگر در اداء حقوق زن و انجام وظائف واجب بر شوهر کوتاهی کند زن
میتواند شوهر را نصیحت کند و حق خود را مطالبه نماید و اگر مؤثر واقع نشد میتواند به دادگاه مراجعه نماید تا او را وادار به ادای وظیفه نماید.
حضرت آیتالله سیستانی
الف. نشوز است و می تواند زن به حاکم شرع شکایت کند.
ب. حاکم شرع او را ملزم میکند که رعایت حقوق زوجیت بنماید یا زن را طلاق دهد و اگر اباء کرد با درخواست زن حاکم او را طلاق میدهد.
حضرت آیتالله شبیری زنجانی
لا یحکم علی الزوج بالنشوز.
حضرت آیتالله صافی گلپایگانی
کما اینکه بر نشوز زوجه احکامی مترتب میشود، بر نشوز زوج (یعنی عمل نکردن زوج به وظیفه شرعی خود نسبت به زوجه) نیز احکامی مترتب است. مثلاً اگر زوج نفقه زوجه را با عدم نشوز زوجه ندهد، زوجه میتواند به حاکم شرع مراجعه کند تا حاکم شرع او را ملزم به ادای نفقه نماید.
واللهالعالم.
حضرت آیتالله فاضل لنکرانی
الف. بلی.
ب. اثر وضعی ندارد و تنها گناه دارد.
ج. در شرایط خاصی حاکم شرع حق اجبار به طلاق یا طلاق را دارد.
حضرت آیتالله مکارم شیرازی
الف. آری، در این صورت زوج ناشز است و زوجه می تواند به حاکم شرع شکایت کند تا او را وادار به انجام وظیفه نماید و در صورت لزوم تعزیر کند.
ب. از جواب بالا معلوم شد.
ج. در صورتی که زوج به هیچ وجه حاضر نباشد امساک به معروف یا تسریح به احسان کند و زوجه در عسر و حرج قرار گیرد، حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد.
حضرت آیتالله موسوی اردبیلی
اگر مرد به وظایف خود عمل نکند، زن نمیتواند در برابر او به حقوق مرد تجاوز نماید مگر از باب اضطرار، و باید به محکمه شرعی مراجعه نماید و مرد متجاوز ناشز نیست چنان که زن ناشزه میشود. جواب همه سؤالات از این گفته معلوم میشود.
حضرت آیتالله نوری همدانی
اگر زوج به وظایف شرعیه خود در قبال زوجه اقدام نکند ناشز میشود و زوجه باید ابتدا او را نصیحت کند و موعظه و اگر نمی تواند یا اثر ندارد میتواند به حاکم مراجعه و طرح دعوا نماید.
اداره حقوقی قوه قضاییه[2]
در پاسخ به استعلام شماره 77/3/28 – 2/913[3] نظر مشورتی اداره حقوقی را یه شرح زیر اعلام میدارد: در قوانین جاریه نشوز زوج پیشبینی نشده است و اصولاً چون نشوز در مقابل تمکین به کار میرود و تمکین خاص زوجه است، نشوزهم مختص زوجه است؛ اما اگر زوج به وظایف خود عمل ننماید مثلاً نفقه زوجه را ندهد و اجبار او هم بر این کار ممکن نباشد، علاوه بر مجازات قانونی، زوجه
میتواند به ادعای عسر و حرج درخواست طلاق نماید؛ و به طور کلی عدم ایفای وظایف زوجیت از ناحیه زوج ممکن است موجب عسر و حرج زوجه باشد و در صورت احراز ممکن است به درخواست زوجه طبق ماده 1130 اصلاحی قانون مدنی[4] اقدام شود.
[1] . همان، سؤال 86 .
[2] . نظریه مشورتی شماره 7/2869 تاریخ 5/8/1377.
[3] . متن استعلام به شرح زیر میباشد:
با توجه به اینکه در صورت حکم به نشوز زن، آثاری مانند عدم نفقه بر آن مترتب میگردد، بفرمایید:
الف. اگر شوهر از وظایف و تکالیف خود سر باز زند، آیا دادگاه می تواند حکم به نشوز زوج بدهد؟
ب. در صورتی که جواب مثبت باشد، چه آثاری بر آن مترتب میشود؟
[4] . ماده 1113 : «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده شود». اصلاحی مصوب 70/8/14، (مأخذ)