حمید محمدی
(رئیس شعبه نوزدهم دادگاه تجدیدنظر تهران)
از جمله مواردی که در جرگههای قضایی و همایش قضات مورد پرسش مکرر قرار میگیرد چگونگی اجرای عفو ولی امر و عمل به مواد (182،133،126،72) قانون مجازات اسلامی در رابطه با اجرای حد زنا، لواط، تفخیذ، حد مساحقه و حد شرب مسکرمیباشد، که مجرم طوعاً و آزادانه و شرمگین از معصیت، با شرایط مقرر در قانون و در محضر دادگاه به ارتکاب جرم اقرار و سپس ازگناه خود توبه نموده و استدعای عفو و بخشش مینماید؛ که قاضی میتواند در صورتی که توبه متهم و پشیمانی و ندامت او را ازگناه، با توجه به همه اوضاع و احوال موجود در پرونده احراز نماید، از ولی امر تقاضای عفو و بخشش مجرم را بنماید.گرچه این تقاضا خود در حد یک پیشنهاد قضایی است وبه هیچ روی برای ولی امر الزامی نیست، لکن تاکنون نگارنده حداقل درمواردی که با لحاظ کلیه جوانب و با مراعات بخشنامه شماره7168/78/1 مورخ 25/7/1378ریاست محترم قوه قضاییه دررابطه با تفویض اختیار ولایت امر راجع به موضوع مواد مزبور به رئیس قوه قضاییه نسبت به اجرای عفو ملحوظ در مواد مرقوم تقاضا شده، مخالفت یا رد صریحی را ندیدهام. ضمن اینکه نمونهای از رأی دادگاه بدوی و رأی دادگاه تجدیدنظر در رابطه با محکومیت متهم به شرب مسکرکه بعد از رسیدگی در دادگاه کیفری پس ازاقرار به جرم ارتکابی، محکوم به تحمل حد شرعی گردیده و در دادگاه تجدیدنظرهم با اقرار به جرم، اظهار توبه و پشیمانی و درخواست عفو نموده و مورد پذیرش دادگاه واقع شده و پس ازمحکومیت متهم به جرم ارتکابی ازسوی دادگاه تجدیدنظر با ارائه گزارش پرونده و رأی محکومیت صادر شده به محضر ریاست محترم قوه قضاییه تقاضای عفو مجرم به عمل آمده، و ازسوی ریاست محترم قوه قضاییه پذیرفته شده و به دادگاه تجدیدنظر اعلام گردیده و ازسوی دادگاه تجدیدنظر قرار موقوفالاجرا ماندن حکم مجازات به استناد عفو ولی امرصادرشده و به عفوشدگان ابلاغ گردیده، به انضمام صورت بخشنامهها و نیز مدارک قضایی مربوط جهت استفاده همکاران محترم قضایی تقدیم میگردد.
بخشنامه شماره 8813/80/1مورخ13/5/1380ریاست محترم قوه قضاییه:
نظربه اینکه اختیارعفو محکومین به اجرای حدود الهی موضوع مواد (72و126و132و182)قانون مجازات اسلامی ازطرف مقام معظم رهبری به رئیس قوه قضاییه تفویض گردیده است و نظر به اینکه عفو مطلق محکومیت به جرایم موضوع مواد مذکور خصوصاً در لواط که مجنی علیه صغیر
میباشد یا در زنای به عنف یا زنای محصنه و یا درمورد محکومین سابقهدار «هرچند که دادگاه توبه مرتکب را احراز نموده باشد»، ممکن است موجب تجری مرتکب و تبعات سوء در جامعه و یا
عکسالعمل نامتناسب خانواده مجنی علیه را درپی داشته باشد. لذا در خصوص جواز تعزیر این گونه محکومین پس ازعفو (از اجرای حد) از مقام معظم رهبری استفتا به عمل آمد، معظم له درپاسخ فرمودند:
بسم الله الرحمن الرحیم
«با سلام و تحیت، به نظرمیرسد که تعیین تعزیر برای کسی که ازحد شرعی در مواردی عفو شده است در شمار حقوق حاکم است ومنشأ آن عبارت است از جنبه عمومی جرم و لزوم رعایت مصالح اجتماعی، بنابراین تعزیر شخص معفو از حد جایزاست و بهتر است که تعیین مقدار تعزیر توأم با قاعده و ضابطه باشد، و این معنا به جنابعالی تفویض میشود.»
با توجه به فتوای معظم له، مقتضی است که دادگاههای رسیدگی کننده و درخواست کننده عفو و محکومین موضوع مواد فوق التوصیف «پس از احراز توبه مرتکب» گزارش ازکیفیت ارتکاب جرم و سن و سابقه و شغل جانی و مجنیعلیه و طول مدت بازداشت قبل از صدور حکم را ضمیمه پیشنهاد عفو نموده و با لحاظ موارد فوق چنانچه تعزیر مرتکب را پس از عفو «از اجرای حد» لازم تشخیص دادند نوع و مقدار تعزیر را نیز پیشنهاد نمایند.
بخشنامه شماره7168/78/1مورخ 25/7/1378ریاست محترم قوه قضاییه:
نظربه اینکه مقام معظم رهبری اختیار ولایت امرموضوع مواد(72-126-182-205-266-269) قانون مجازات اسلامی را به اینجانب تفویض نمودهاند،مقررمیگردد:
1- مواردی که طبق مواد (72و126و182) قانون مجازات اسلامی، درخواست عفو مجرم را از طرف قاضی رسیدگی کننده به جرم تجویز شده است، قضات محترم علل درخواست عفو را با ذکر جزئیات امرگزارش نمایند.
رئیس قوه قضاییه
سید محمودهاشمی شاهرودی
بخشنامه شماره 16472/80/1مورخ27/8/1380ریاست محترم قوه قضاییه:
برابر گزارشهای واصله و پروندههای ارسالی به قوه قضاییه، ملاحظه میگردد که بعضی ازقضات محترم بدون توجه به مفاد بخشنامه شماره 11095/78/1مورخ29/10/78 درمورد محکومین به حد واجد شرایط عفو مستقیماً ازمقام معظم رهبری درخواست عفو محکومعلیه را مینمایند، در حالی که برابر بخشنامه موصوف، این اختیار ازجانب عظمای ولایت امربه رئیس قوه قضاییه تفویض گردیده است.
رئیس قوه قضاییه
سید محمودهاشمی شاهرودی
بسمه تعالی
دادگاه با بررسی محتویات پرونده ضمن اعلام ختم رسیدگی، به شرح ذیل مبادرت به انشای رأی مینماید.
رأی دادگاه شماره دادنامه137-5/2/83
در خصوص اتهام آقایان… دائر بر شرب خمر توجهاً حسب اقاریر صریح و مقرون به واقع متهمین، دادگاه بزهکاری مشارالیهما را احراز نموده و به استناد مواد (166و165و168و174) قانون مجازات اسلامی هریک از متهمین را به تحمل هشتاد (80) ضربه شلاق حدی محکوم مینماید. مقرر است در هنگام اجرای حکم، مفاد ماده (176)قانون موصوف رعایت گردد و دقت شود که شلاق به سر و صورت و عورت متهمین برخورد ننماید. رأی صادرشده حضوری و ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض و رسیدگی در محاکم محترم تجدیدنظراستان تهران است. در دفتر ثبت وابلاغ شود. ضمناً مشروب مکشوفه برابر ماده (10) قانون مجازات اسلامی معدوم شود. واالسلام.
دادرس محاکم عمومی جزایی تهران
مرجع رسیدگی کننده شعبه 19دادگاه تجدیدنظراستان تهران
تجدیدنظرخواه: آقای…
تجدیدنظرخوانده: آقای…
تجدیدنظرخواسته: دادنامه شماره…صادره ازشعبه…دادگاه عمومی تهران
گردشکار:دادگاه با بررسی اوراق و محتویات پرونده ختم دادرسی را اعلام و به شرح زیر مبادرت به صدور رأی مینماید.
«رأی دادگاه»
آقای… و آقای…تجدیدنظرخواهی نمودهاند از دادنامه شماره… صادره از شعبه… دادگاه عمومی تهران از جهت محکومیت هرکدام به تحمل هشتاد ضربه شلاق به اتهام شرب خمرکه نظربه دلایل اثباتی انتسابی و اقاریر آزادانۀ متهمان به بزه ارتکابی، النهایه اظهار پشیمانی و توجه در اظهارات خود در مراحل تحقیق محاکمه و لایحۀ تجدیدنظرخواهی، به هرحال بزه ازسوی تجدیدنظرخواهانها ارتکاب یافته و دلیل خاصی که موجب بیگناهی آنان باشد ارائه نشده. لهذا با رد آن مستنداً به شق الف از مادۀ (257) قانون آیین دادرسی کیفری، دادنامۀ تجدیدنظرخواسته را تأیید، النهایه با توجه به اینکه متهم ردیف اول 18 ساله و متهم ردیف دوم20ساله و متهم ردیف اول محصل دبیرستان و متهم ردیف دوم دانشجوی دانشکده دامپزشکی و متهم ردیف دوم دچار ناراحتی کلیه و درد در پهلوها و دچار همانوری و متهم ردیف اول نیز تحت درمان کلینیکی است، حسب گواهیهای پزشکی و با توجه به تأییدات افراد ذی صلاحیت از آن جمله امام جماعت مسجد حضرت حمزه دربارۀ آقای … و معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم دربارۀ آقای… و اظهار پشیمانی و توبه مؤکد هر دو تجدیدنظرخواه درطول تحقیقات و محاکمه بدوی و در این دادگاه از بزه ارتکابی که به نظر دادگاه صائب است وصدق دارد، از طرفی اولیای هر دو محکومعلیه در دادگاه حاضر و ملزم و متعهد به توجه و تربیت فرزندانشان شدهاند. بنا به مراتب و با توجه به بخشنامه شماره70/5859/م-8/1/71و بخشنامه شماره687/78/1- 25/12/78 ریاست محترم قوه قضاییه و در اجرای مادۀ (182)قانون مجازات اسلامی، با عنایت به توبه و درخواست محکوم علیهم ازعفو پس از اقرار به ارتکاب بزه، مراتب به محضرحضرت آیت الله شاهرودی ریاست محترم قوه قضاییه در جهت هرگونه تصمیم مقتضی گزارش میشود.
رئیس شعبه 19دادگاه تجدیدنظراستان تهران-حمیدمحمدی
مستشاردادگاه-قربان باسره
حضرت آیت الله شاهرودی
ریاست محترم قوه قضاییه
بعدالتحیه والسلام:
به استحضارمیرساند در پرونده کلاسه 83/19/240این دادگاه به گزارش مأمورین انتظامی پلیس کوهستان درتاریخ 30/1/83 در ایستگاه یکم تله کابین توچال آقایان… و… در داخل تاریکی در حال شرب خمر مشاهده و از آنان حدود یک استکان مشروب کشف و ضبط گردیده، نامبردگان درتحقیق به عمل آمده هر دو با اقرار به اتهام، اظهار ندامت و تقاضای عفو نمودهاند که با توجه به دلایل اثباتی اتهام به موجب دادنامه شماره 137-5/2/83 صادره ازشعبه…دادگاه عمومی تهران هرکدام به تحمل هشتاد ضربه تازیانه محکوم که دادنامه مذکور حسب دادنامه شماره 743مورخ 31/6/83 صادره از شعب 19دادگاه تجدیدنظرتهران نیز تأیید، لکن با توجه به اظهار توبه و ندامت متهمان وتقاضای مؤکد و مصرانه آنان از عفو اسلامی، مراتب جهت هرگونه اتخاذ تصمیم و ابلاغ به این دادگاه گزارش
میگردد.
رئیس شعبه19دادگاههای تجدیدنظراستان تهران
حمید محمدی
جناب آقای محمدی
رئیس محترم شعبه 19دادگاههای تجدید نظراستان تهران
سلام علیکم
بازگشت به نامه شماره509-12/7/83 ریاست محترم قوه قضاییه پس از ملاحظه نظریه شماره 2426- 24/7/82 واحد مشاورت موضوع درخواست عفو برای آقایان…و… مرقوم فرمودند:
«موافقت میشود. سید محمود هاشمی شاهرودی 5/8/83»
علیهذا ضمن ابلاغ مراتب، تصویر نظریه برای ملاحظه و اقدام لازم ارسال میشود.
محمود شیرج
رئیس حوزه نظارت قضایی ویژه قوه قضاییه
حضرت آیت الله هاشمی
ریاست محترم قوه قضاییه
ریاست محترم شعبه 19دادگاه تجدیدنظر استان تهران به موجب نامه شماره 509 مورخ 12/7/83 برای … در پرونده مذکور به جرم شرب خمر محکوم به اجرای حد تازیانه گردیده به لحاظ توبه و انابه بعد از اقرار و اینکه …به استناد ماده… قانون مجازات اسلامی درخواست عفو از محضر نماینده محترم ولی فقیه نموده است که با عنایت به ملاحظه مدارک، عفو وی خالی از اشکال و منوط به موافقت حضرتعالی است.
به تاریخ 27/8/83 شماره دادنامه 962کلاسه پرونده83/19/1019
مرجع رسیدگی شعبه 19دادگاه تجدیدنظراستان تهران
هیأت قضات رسیدگی کننده:
به تاریخ27/8/83 در وقت فوق العاده شعبه 19 دادگاه تجدیدنظراستان تهران با حضور امضاء کنندگان زیر تشکیل است، پرونده کلاسه فوق تحت نظر است، بررسی و مشاوره و ختم رسیدگی را اعلام رأی میدهد.
«رأی دادگاه»
نظربه اینکه1-آقای…2-آقای…به موجب دادنامه شماره… مورخ.. صادرشده از شعبه19دادگاه تجدیدنظر مرکز استان تهران به اتهام شرب مسکر هرکدام به تحمل هشتاد ضربه تازیانه محکوم و به لحاظ توبه و انابه و اظهار ندامت و پشیمانی پس از استدعای دادگاه و پیشنهاد به عمل آمده ازسوی دادگاه مشمول عفو حضرت آیتالله شاهرودی ریاست محترم قوه قضاییه به نیابت از ولی امر قرار گرفتهاند، لهذا و مستنداً به ماده (182) از قانون مجازات اسلامی و بند”3″ماده (6) قانون آیین دادرسی و ابلاغیه شماره623 /83/62 مورخ 10/8/83 ریاست محترم حوزه تظلمات قضایی ویژه قوه قضاییه و موافق ماده (24) قانون مجازات اسلامی، قرارموقوف الاجرا ماندن دادنامه مزبور صادر و اعلام میگردد. به عفوشدگان محترم رعایت تقوی و پایبندی به عهد و میثاق و دوری و اجتناب از محرمات را توصیه و سفارش مینماید. قرار صادره قطعی است.
رئیس شعبه 19دادگاه تجدیدنظراستان تهران-حمید محمدی
مستشاردادگاه-قربان باسره