چکیده
موضوع این پایاننامه تحلیل نشر اکاذیب است. تفاسیر متعددی از این جرم به وسیله محاکم صورت گرفته و تعریف مشخص در متون قانونی از آن نشده است و صرفاً به ذکر مصادیق و وسایل انجام رفتار مجرمانه آن اشاره شده است. در این تحقیق یک تعریف منطقی از جرم نشر اکاذیب و وسایل ارتکاب آن به عمل آمده است.
وسایل ارتکاب باید کتبی باشد. این جرم یک جرم مطلق است. مقصود از ارتکاب آن تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی یا اضرار به غیر است. این جرم به سوءنیت خاص نیاز دارد و دارای جنبه خصوصی است. این پایاننامه در یک مقدمه و دو فصل ارائه میشود.
کلید واژهها: قصد: تشویش، تشویش اذهان عمومی، اضرار، اکاذیب، نشر.
×نتیجهگیری
آزادی شرط ضروری سعادت فرد و اجتماع است. اراده ملل تنها در بستر آزادی میتواند از قوه به فعل درآید. آزادی و قانون سازگارند؛ زیرا در مواردی که قانون آزادی را مقید به قیودی میکند برای جلوگیری از تعدی به حقوق و آزادی دیگران و حافظ انتظام جامعه است. لذا در این موارد نیز هدف قانون هدفی متعالی و همسو با اهداف عالی آزادی است. و اگر قانون بیانگر اراده اکثریت باشد، قانون نه تنها مخل آزادی و خواست جامعه نیست، بلکه حفظ و سوق دهنده آن به سمت و سویی مثبت برای همزیستی مسالمتآمیز است. نهایت اینکه آنجا که قانون نیست حقوق افراد دستخوش هوا و هوس دیگران است؛ لذا باید دانست که قانون تنها محدودیت مشروع آزادی است. از جمله آزادیها، آزادی قلم است که باعث میشود دولتمردان از تمایلات و خواستههای طبقات مختلف آگاهی یابند و اقدامات خود را اصلاح کنند؛ در نتیجه آزادی قلم است که جامعه رشد مییابد و کارها بهتر و استعدادها شکوفا میشود. سلب این آزادی لطمه به ترقی کشور و جلوگیری از توسعه افکار تعالی است. هر فردی حق دارد آزادانه عقاید خویش را به وسیله نوشته و قلم ابراز دارد ولی این آزادی، بیقید و شرط نیست، بلکه همچنان که گفته شد، مشروط است به اینکه مخالف نصوص و قوانین و مخل حقوق دیگران نباشد؛ پس آزادی مقید است به رعایت حقوق دیگران و عدم به کارگیری ناپسند آن؛ متأسفانه برخی از افراد این قیود را رعایت نکرده و با نشر اکاذیب حیثیت و شرافت معنوی افراد را لکهدار میکنند. چون سالهای اخیر افراد متعددی به اتهام نشر اکاذیب تحت تعقیب قرار میگیرند و محاکمه میشوند و از طرفی با توجه اینکه ارکان این جرم برای جامعه ناشناخته است، لذا با هدف تبیین ارکان آن، این تحقیق نگاشته شده است، در بدو امر یعنی در طرح تحقیق سه سؤال را مطرح کردیم. اول آنکه آیا وجود سوءنیت خاص برای ارتکاب این بزه نیاز است یا خیر؟ دوم اینکه آیا این جرم خصوصی است یا واجد جنبه عمومی؟ سوم اینکه آیاجرم نشر اکاذیب مطلق است یا مقید؟
ما در مقام تشریح رکن معنوی جرم با لحاظ انگیزههای خاصی که در ماده (698) ق. م. ا. بیان
شدهاند. یعنی قصد تشویش اذهان عمومی، قصد تشویش اذهان مقامات رسمی، قصد اضرار به غیر، به اثبات رسانیدیم که جرم نشر اکاذیب نیاز به سوءنیت خاص دارد. یعنی قصد و نیت مرتکب از ارتکاب بزه باید حصول یکی از سه مورد فوق باشد.
در رابطه با سؤال دوم در بند ب از مبحث ماهیت جرم، تحت عنوان خصوصی بودن، با توجه به ماده (727) ق. م. ا که جرم نشر اکاذیب را از جمله جرایم قابل گذشت معرفی کرده است؛ بیان داشتیم که متأسفانه برخلاف سابقه تاریخی این جرم و اثر سوء اجتماعی آن، درحال حاضر فاقد جنبه عمومی است. اما در مورد سؤال سوم در مبحث نتیجه مجرمانه، مستدلاً مطلق بودن جرم نشر اکاذیب را استنباط کردیم، زیرا اولاً قانونگذار در ماده (698) ق. م. ا بهطور مکرر در مقام بیان اجزای رفتار مجرمانه بر قصد مرتکب تأکید دارد و نه نتیجه حاصل از عمل او؛ ثانیاً در همان ماده صراحتاً حصول ضرر مادی یا معنوی را شرط تحقق بزه ندانسته است.
* پدید آورنده: علی محمد روشنی
استاد راهنما: جناب آقای دکتر محمدجعفر حبیبزاده
استاد مشاور: جناب آقای دکتر ایرج گلدوزیان
پایاننامه دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرمشناسی
دانشکده علوم انسانی
دانشگاه تربیت مدرس
شهریور 1379