اسماعیل یکانی
ادیب، پژوهشگر، خوشنویس، شاعر و قاضی
در سال ۱۲۶۶ در قصبه یکان مرند به دنیا آمد مقدمات تحصیل را در تبریز گذراند و با فراگرفتن منطق و اصول و فقه و فلسفه در جوانی جزو مدرسان درجه اول بهحساب میآمد. وی با شروع نهضت مشروطیت بهصف آزادیخواهان پیوست و در حقیقت مشیر و مشار سردار و سالار میبود. در دولت حسن پیرنیا اداره روزنامه نیمهرسمی ایران به او واگذار شد و سپس همکاری با مجله توفان را نیز آغاز کرد.
یکانی در سال ۱۳۰۶ به دعوت داور وزیر عدلیه به شغل قضا روی آورد و در مستشاری دیوان کیفر در محاکمات تیمورتاش از قضات محاکمهکننده بود و در سال ۱۳۲۱ در محاکمه سر پاس مختار رأی دادگاه را او انشاء کرد و در سال ۱۳۲۳ به ریاست کل دیوان کیفر منصوب شد. او پس از ریاست شعبه تمیز، ریاست دادگاه عالی تجدیدنظر قضات را به عهده گرفت و در سال ۱۳۵۳ درگذشت. گفتنی است که منظومهای از وی به سال ۱۳۳۰ ه.ق در استانبول به چاپ رسید و حذف مرقعاتی که از او باقیمانده نشان میدهد که از خوش نویسان درجه اول نستعلیق بوده است.
از آثار اوست:
دین و شؤون- نادره ایام خیام- سرآغاز و خردهفرهنگ. [ر.ک: پژوهشگران معاصر ایران ج ۶
ص ۹۷۷]