نکاتی چند از اصول فقه
قسمت (۵)
نکته ۱: لازم چه غیر بین و چه بین، اذن در شیء اذن در لوازم آن است.
نکته ۲: اذن در شیء شرعاً و قانونا مستلزم اذن در لوازم آنهم است.
نکته ۳: نتیجهی قاعده اذن در شیء آن است که تعهد به چیزی مستلزم تعهد به لوازم آن است.
نکته ۴: قاعدهی استصلاح (مصالح مرسله): چنانچه در هر مسأله ای که هیچ نصی در مورد آن از جانب شارع نرسیده و مثل و مانندی در احکام شرعی نداشته باشد، مجتهد بر اساس مصلحتاندیشی حکم به رأی میدهد و این حکم بر مبنای قاعدهی عامی باشد که در شریعت موجود است. پس هرگاه احکام فقهی را مبتنی بدانیم بر مصالح مرسله به آن مصلحتاندیشی یا استصلاح میگویند.
نکته ۵: اقسام مصالح:
- ضرورت
- حاجت.
نکته ۶: ضرورت: مصلحتهایی که زندگی مادی یا معنوی انسان بدان بستگی دارد.
نکته ۷: حاجت یا نیازمندی: باعث رفع مشقت و رفع عسر و حرج میگردد هرچند از دست دادن آنها اختلالی در نظم زندگی ایجاد نمیکند.
نکته ۸: مصالح تحسینی: مصالحی که فقدان آن موجب اختلال در زندگی نمیشود ولی در زندگی مادی منشأ لذت بیشتر است.
نکته ۹: شیعیان معتقد به بطلان قاعدهی استصلاح هستند.
نکته ۱۰: استحسان: صرفنظر کردن از قیاس یا قاعدهی کلی یا دلیل دیگر و به ملاحظه مصلحتی خاص حکمی مخالف برای مسأله ای پیدا کردن.