قصه پر غصه زنانی که مرد خانهاند
از دغدغه معیشت تا انزوای اجتماعی
مشکلات و دشواریهای معیشت زنان سرپرست خانوار، یکی از معضلات این طیف در جامعه به شمار میرود که بهواقع نانآور خانوار خویش هستند، نانآورانی که افزایش تعداد آنها در سالیان اخیر مؤید واقعیاتی تلخ از گسست خانوادهها است.
وقتی به آمار منتشرشده در رسانهها همچون بیکاری ۸۲ درصدی زنان سرپرست خانوار، بیسوادی ۵۵ درصد این گروه، ازکارافتادگی ۳۰ درصدی آنها و یا ابتلای بیش از ۱۴ درصد از آنها به بیماریهای روانی متمرکز میشویم، بیشازپیش به عمق موانع و گرفتاریهای این قشر آسیبپذیر پی میبریم. کیومرث شرافتی، جامعهشناس و آسیبشناس مسائل اجتماعی، با اشاره به رشد مضاعف و فزاینده زنان سرپرست خانوار از سال ۷۵ تا ۹۰ و افزایش صددرصدی آنها از یکمیلیون و دویست هزار نفر به دو میلیون و پانصد هزار نفر، اظهار داشت: بهواقع ضریب افزایش و تعداد و کثرت این گروه مؤید گسستهایی است که در کانون خانواده ایجادشده، گسستهایی که بخشی از آنها ناشی از اعتیاد مرد خانوار، طلاق، جدایی و یا فوت پدر خانواده است.
وی افزود: تمامی موارد فوق، وقایع تلخی است که تاروپود و انسجام خانواده را تحتالشعاع قرار میدهد و بر بار مشکلات آن میافزاید.
شرافتی گفت: هنوز آماری جدید از زنان سرپرست خانوار و تعداد دقیق آنها در سال ۹۵، احصا نشده و احتمالاً در سرشماری که قرار است بهصورت اینترنتی محقق شود، به اعداد و ارقام جدیدی دستیابیم که بتوان تحلیل دقیقتری از این پدیده ارائه کرد.
جامعهشناس و کارشناس مسائل اجتماعی عنوان کرد: سازمانهایی همچون بهزیستی، کمیته امداد و برخی از مؤسسات خیریه از نمونه مراکزی به شمار میروند که بهعنوان حامی این طیف از جامعه فعالیت میکنند، اما درواقع امر، ضریب این حمایتها و کارآمدی آنها آنچنانکه باید با خروجی و ثمربخشی سازندهای همراه نیست و دراین میان هستند افرادی که علیرغم اخذ تسهیلات و با آموزش حرف و مهارت افزایی و فعالیت در حوزه مشاغل خانگی قادر به رقابت در عرصه توزیع، عرضه و بازار نیستند.
وی افزود: بر اساس آمارهای رسمی منتشرشده،۲۰ درصد از مجموع زنان سرپرست خانوار با فوت همسر،۲۶ درصد طلاق و ۳۵ درصد اعتیاد و بیماری همسرانشان مواجه هستند.
شرافتی عنوان کرد:۱۹ درصد از زنان سرپرست خانوار نیز مشمول موارد غیرمیشوند که بههرحال مجموعهای از مشکلات و فراز و نشیبهای زندگی، آنها را به این سمت سوق داده تا در کنار ایفای نقش مادری، همسری یا هر دو، در حوزه نانآوری برای خانوار نیز فعالیت کنند.
جامعهشناس و آسیبشناس مسائل اجتماعی گفت: آنچه باید بهعنوان اولویتی جدی مدنظر قرار گیرد به افزایش حمایتها از این قشر معطوف میشود. وی افزود: اشتغال پایدار یکی از اصلیترین ضروریات این گروه به شمار میرود و باید به نحوی برنامهریزی و چارهاندیشی شود که کار و فعالیت زنان سرپرست خانوار بادوام و قوام هر چه بیشتری همراه شود، در غیر این صورت صرفاً با آموزش مهارتی خاص و یا ارائه وام و تسهیلاتی ویژه، نمیتوان آنچنانکه باید دراین حوزه موفق عمل کرد، زیرا کم نیستند زنانی که علیرغم کارآموزی و راهاندازی یک شغل خانگی از پس اقساط پرداختی تسهیلات اخذشده خویش نیز برنمیآیند.
وی افزود: مبالغی که بهعنوان کمک، حمایت و مساعدت از سوی سازمانها و نهادهایی همچون بهزیستی و کمیته امداد نیز پرداخت میشود آنچنان تأثیرگذار نیست و بهواقع باید به نحوی برنامهریزی کرد که از پرداخت چنین مبالغی به سمت ایجاد فرصتهای شغلی هدفمند و پایدار گام برداریم.
شرافتی گفت: لازمه این امر، احصاء آماری دقیق از تعداد زنان سرپرست خانوار است تا بتوان برمبنای آن، نسبت به عملیاتی ساختن تدابیر سازنده و تمهیدات پیشبینیشده، اقدامات مؤثری را اجرایی کرد.
*انزوای زنان سرپرست خانوار
مریم روزبهانی، پژوهشگر و محقق مسائل اجتماعی، در تشریح و تحلیل مشکلات پیش روی زنان سرپرست خانوار به انزوای اجتماعی این گروه اشاره کرد.
وی افزود: متأسفانه بعضاً شاهد برخوردها و ذهنیتهایی از زنان سرپرست خانوار از سوی برخی از عوام هستیم که درخور و شایسته این گروه نیست.
پژوهشگر و محقق مسائل اجتماعی عنوان کرد: برخی انگها و نگاههای خاص به زنان سرپرست خانوار از سوی عدهای از افراد جامعه، نتیجهای جز سرخوردگی و انزوای این گروه و اقشار آسیبپذیر نخواهد داشت.
روزبهانی گفت: بهواقع باید با آموزش و فرهنگسازی، برخی از ذهنیتها و تصورهای غیرمنصفانه و مخرب نسبت به این گروه اصلاح شود تا برمبنای آن، نقشآفرینی زنان سرپرست خانوار به نحو سازندهتری محقق شود.
وی با اشاره به طرح جامع زنان سرپرست خانوار و اجرای آن در شهرری گفت: چندی پیش اجرای طرح مذکور بهصورت پایلوت در شهرری کلید خورد که بر اساس جمعبندیهای حاصلشده، رویکرد و رویهای بسیار موفق بوده که باید نسبت به بسط و گسترش هر چه بیشتر آن در سطح کشور اقدام شود.
وی در خاتمه یادآور شد: توانمندسازی روحی و روانی و مهارتی یکی از اقدامات بسیار مؤثر در چنین طرحهایی محسوب میشود که با تخصیص اعتباراتی ویژه و اجرای دقیق و هدفمند آن، مشکلات این گروه در جامعه مرتفع میشود و مضافاً بر اینکه میتوان از نقش سازنده این طیف از جامعه در شکوفایی، پیشرفت و بالندگی هر چه بیشتر جامعه در ابعاد مختلف بهره برد که ثمره آن نتیجهای برد-برد خواهد بود که کلیت جامعه را به سمتوسوی افقی روشنتر و البته نویدبخش سوق خواهد داد. منبع: باشگاه خبرنگاران جوان