منظور از جرم اخاذی چیست و چه تفاوتی با زورگیری دارد؟
زورگیری یکی از مصادیق اخاذی است و اخاذی میتواند از طریق زورگیری بهعنوان شیوهای خشونتآمیز یا از طرق دیگر مانند تهدید به افشای سر یا تهدید به ایراد ضررهای شرفی و نفسی و ناموسی صورت بگیرد.
در قانون مجازات اسلامی جرمی به نام زورگیری وجود ندارد و همچنین عنوان مجرمانهای تحت عنوان اخاذی وجود ندارد و باید آنها را مشمول ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ قرارداد که مقرر داشته است: «هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان تا دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»
البته باید توجه داشت که دراین ماده اخذ وجه یا مال یا ورود ضررهای شرفی و نفسی یا افشای سر شرط تحقق جرم نیست. بهعبارتدیگر، جرم موضوع این ماده از جرایم مقید نیست بلکه از جرایم مطلق است. بااینحال اگر تهدید مزبور منتهی به اخذ مال یا وجه شد مورد از مصادیق اخاذی خواهد بود. اخاذی صیغه مبالغه از ریشه اخذ است و به معنی کسی است که زیاد اخذ میکند. ولی منظور قانونگذار فردی نیست که از باب مبالغه وجه یا مالی را زیاد اخذ کرده باشد. ازنظر قانونگذار هر شخصی که با تهدید دیگری وجه یا مالی را از وی اخذ کند ولو آنکه برای یکبار این کار را کرده باشد مرتکب جرم موضوع ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامیشده است.
آیا اخاذی با تهیه فیلم غیراخلاقی دو جرم محسوب میشود؟
به نظر میرسد اگر کسی با تهیه فیلم غیراخلاقی اقدام به اخاذی کند باید عمل وی را دو جرم و تعدد مادی از نوع مختلف تلقی کرد ولی بحث این است که دراین حالت برخلاف قانون مجازات اسلامی سال ۷۰ که در ماده ۴۷ خود به اعمال هر دو نوع مجازات اشاره داشت در ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۹۲ فقط اجازه اعمال مجازات اشد دادهشده است.
منظور از فیلم غیراخلاقی چیست؟
فیلم غیراخلاقی را میتوان به فیلمی که نمایانگر برهنگی تمام یا قسمتی از بدن شخص یا اعمال جنسی باشد اطلاق کرد. قانونگذار در قانون مجازات افرادی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز میکنند این نوع فیلمها را تحت عنوان فیلمهای مستهجن و مبتذل تعریف کرده است. برحسب اینکه فیلم مستهجن باشد یا مبتذل نوع و میزان مجازات آن فرق میکند ولی اگر همین فیلم وسیله اخاذی قرار گیرد دادگاه میتواند برحسب نوع و کیفیت وسیلهای که برای اخاذی مورداستفاده قرارگرفته است مجازات را در مورد مرتکب جرم فردی اعمال کند که به آن «تفرید قضایی» گفته میشود.
رسیدگی به این جرم در صلاحیت کدام مراجع است؟
رسیدگی به جرم تهیه فیلم غیراخلاقی در صلاحیت دادگاه انقلاب و رسیدگی به جرم اخاذی در صلاحیت دادگاه عمومی است و ادله اثبات میتواند شهادت شهود یا ایمیل یا اس.ام.اس یا اقرار خود مرتکب باشد و مجازات آن عبارت است از شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان تا دو ماه تا دو سال.
راهکار مقابله با این جرم چیست؟
با توجه به اینکه اخاذی در ردیف جرایم مالی قرار میگیرد بهبود اوضاع اقتصادی میتواند در کاهش وقوع این جرم مؤثر واقع شود؛ ولی در کل ارتقا فرهنگ عمومی در مورداحترام به حقوق همدیگر نیز افزایش تدابیر پیشگیری وضعی ازجمله حضور پلیس در مواقع و مواضع خلوت میتواند در پیشگیری از این جرم مؤثر باشد.
نقش اخلاق را دراین مورد بهعنوان عامل بازدارنده چگونه توصیف میکنید؟
جامعه متشکل از خانوادههای مختلف است که در تربیت خانوادگی باید نهایت دقت صورت بگیرد. افراد باید در خانواده خود با یک سری از محدودیتها آشنا بشوند و احترام به حقوق و آزادیهای دیگران را مدنظر قرار دهند. ورود مقنن به موضوع نیز بیانگری حمایت از حیثیت اشخاص و نشانه انطباق قانون با واقعیتهای اجتماعی است. اساساً گفته میشود که یکی از کارکردهای حقوق کیفری حمایت از اخلاق اجتماعی است و به نظر میرسد قانونگذار دراین حوزه در مقام حمایت از نوع اخلاق است.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان