تاریخچه جرایم مطبوعاتی
قسمت دوم
دکتر محمد مصدق با گرفتن اختیار خاص از مجلس جهت تصویب قوانین در تاریخ ۲۰ /مرداد/۱۳۳۱، دو قانون جامع مطبوعاتی را به تصویب رساند. اولین لایحه قانونی مطبوعات در تاریخ ۱۱/آذر/۱۳۳۱ به تصویب رسید. این قانون به علت اینکه بیشتر از دو ماه اجرا نشد به قانون ازیادرفته مشهور گشت.
همچنین این قانون مبنای تصویب قانون دوم مصدق، یعنی لایحه قانونی مطبوعات ۱۵/بهمن/۱۳۳۱، شد. قانون فوق نسبت به قانون ۵/محرم/۱۲۸۶ جهاتی روشن، منظم و منطقیتر بود. مزیت این قانون، تفکیک جرم مطبوعاتی از تخلفات مطبوعاتی و پیشبینی هیأت منصفه و مسائل مرتبط با آن بود.
با کودتا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و نسخ کلیه قوانین ناشی از اختیارات ویژه دکتر مصدق، سومین قانون مطبوعات (بدون احتساب قانون ازیادرفته)، در تاریخ ۱۰/مرداد/۱۳۳۴ به تصویب رسید. این قانون، اساس خود را از لایحه قانونی مطبوعات ۱۵/بهمن/۱۳۳۱ اخذ کرده بود و تا پیروزی انقلاب اسلامی در کشور اجرا میشد.
شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و قبل از تصویب قانون اساسی، لایحه قانونی مطبوعات در تاریخ ۲۰/مرداد/۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب به تصویب رسید. قانون مذکور تفاوت زیادی با قوانین مطبوعاتی سابق (ازجمله قانون مطبوعات ۱۰/مرداد/۱۳۳۴) نداشت و تنها ویژگی ممتاز این قانون نسبت به قوانین سابق، جرم انگاری در قلمرو سانسور بود. مطابق ماده ۲۹ این قانون، سانسور (اعمال فشار جهت چاپ یا کنترل مطبوعات) از ناحیه مقامات دولتی جرم محسوب میشد و مجازات آن از ۶ ماه تا ۲ سال حبس بود. سپس در تاریخ ۱۲/آذر/۱۳۵۸، قانون اساسی جمهوری اسلامی به تصویب رسید. در این قانون اصل آزادی مطبوعات- اصل ۲۴ و حضور هیأت منصفه در رسیدگی به جرایم مطبوعاتی و علنی بودن دادرسی (اصل ۱۶۸) مورد تأکید قرار گرفت. دومین قانون جامع مطبوعاتی بعد از انقلاب اسلامی (پنجمین قانون مطبوعات کشور)، قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴ است. این قانون، اولین قانون مطبوعات در ایران است که برای بررسی و تصویب تکتک مواد آن، نمایندگان مجلس اظهارنظر کردند و پس از ۲۰ روز بحث و بررسی و پس از رفع ایرادات شورای نگهبان (۵ مورد مغایرت با قانون اساسی و ۴ مورد مغایرت با شرع) در تاریخ ۲۲/۱۲/۱۳۶۴ در ۶ فصل، ۳۶ ماده و ۲۳ تبصره به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی رسید.
پس از تصویب این قانون اصلاحات و الحاقاتی به شرح ذیل در آن صورت گرفت:
۱- قانون الحاق یک تبصره بهعنوان تبصره ۴ به ماده ۱۰ آن، مصوب ۱/۴/۱۳۶۵
۲- قانون اصلاح ماده ۲۲ قانون مطبوعات مصوب ۴/۹/۱۳۶۹
۳- مادهواحده الحاقی یکبند و یک تبصره به ماده ۶ (فصل چهارم) قانون مطبوعات، مصوب ۲۱/مرداد/۱۳۷۶
آییننامه اجرایی قانون مذکور نیز در تاریخ ۸/۱۱/۱۳۶۵ به تصویب هیأت وزیران رسید که در تاریخ ۲۹/۶/۱۳۶۶ نیز اصلاح شد. بهعلاوه در تاریخ ۳۰/۱/۱۳۷۹ قانون مطبوعات در آخرین روزهای اتمام دوره مجلس پنجم در جلسه علنی ۳۷۴ اصلاح شد.
منبع؛ شیخالاسلامی، دکتر عباس، جرایم مطبوعاتی، چاپ اول، ۱۳۹۰، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ص ۴۵ و ۴۶