مجلس خبرگان جایگاه و وظایف آن
پس از پذیرش اصل «ولایتفقیه» باید چگونگی تعیین رهبر و ولیفقیه را مشخص کرد. در اینجا وجود خبرگان رهبر شناس تحت عنوان مجلس خبرگان ضرورت پیدا میکند.
روشن است که در نظام حکومتی اسلام، مقام رهبری از اهمیت ویژهای برخوردار است، بهگونهای که اگر ولیفقیه در رأس حکومت اسلامی حضور نداشته باشد، صبغه اسلامی بودن حکومت از بین میرود. پس خبرگان که با تصمیم خود و تعیین رهبر مانع از خلأ رهبری می شوند جایگاه والایی پیدا میکنند.
توجه به اوضاعواحوال کشور اسلامی بعد از رحلت حضرت امام (ره) و تعیین رهبری حضرت آیه الله خامنهای در کمتر از بیستوچهار ساعت گواه صادقی بر اهمیت و جایگاه خاص مجلس خبرگان در نظام اسلامی است.
بر اساس اصل ۱۰۸ قانون اساسی: قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آییننامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید بهوسیله فقها اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آرای آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. ازآنپس هرگونه تغییر و تجدیدنظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.
وظایف مجلس خبرگان
وظیفه اصلی خبرگان، تعیین رهبر یا عزل وی است؛ یعنی اگر رهبری به دلیل کهولت سن یا حوادث دیگر، نتواند وظایف خود را بهخوبی انجام دهد، یا به فراموشی مبتلا شود، یا اینکه صلاحیت اخلاقی خود را از دست بدهد، در این صورت خبرگان باید او را عزل کنند. البته اگر رهبر عدالت و تقوا یا سایر شرایط خود را از دست بدهد، خودبهخود عزل میشود، اما تشخیص این مورد و اعلام آن بهوسیله خبرگان است که مقام رسمی میباشد.
دیگر وظیفه خبرگان، نظارت بر کارهای رهبر است تا کار به عزل وی کشیده نشود. مجلس خبرگان با تعیین «هیأت تحقیق» کار کنترل و نظارت را انجام میدهد. حتی گاه ممکن است جریانی، تدریجاً واقع شود، ازاینرو، میتوان از نقطهای شروع کرد که احتمال وقوع خطا در آن هست و میتوان راه خطا را بست؛ بنابراین هیأت تحقیق بر اساس قاعده «هرچه بعد از وقوع رفعش واجب است، قبل از وقوع، دفعش واجب است» از بروز اختلال در فعالیتهای رهبری جلوگیری میکند.
وظیفه دیگر مجلس خبرگان آن است که با تشکیل کمیسیونی به مطالعه دقیق و جدی افرادی که میتوانند ولایت مسلمین را به عهده بگیرند میپردازند تا همیشه افرادی را که شرایط تصدی ولایت را دارند شناساییشده باشند و در صورتیکه رهبر از دنیا رفت و یا بهخاطر فقدان شرایط از مقام خود برکنار شد، سریعاً از بین آن افراد شناساییشده، اصلح را برای رهبری معرفی کنند. منبع: تبیان