محمد علی بابایی, اسماعیل انصاری
چکیده
ارزیابی هزینه‌های نظام عدالت کیفری، منابع و تخصیص بهینة آن، از جمله تحلیلهای اقتصادی کارآمدی برنامه‌های نظام عدالت کیفری است. پیشگیری از جرم، یکی از برنامه‌های نظام عدالت کیفری درواکنش به پدیدة بزه‌کاری است. جرم شناسان با توجه به جرایم مختلف برنامه‌های متعدد پیشگیری را طراحی و برای اجرا پیشنهاد می‌دهند. با وجود این، سیاستگذاران به دلیل کمبود منابع ناگزیر از انتخاب اقتصادی‌ترین آنهایند. در این وضعیت، تحلیل اقتصادی از یک سو با ارزیابی هر یک از جرایم، هزینه‌های آنها را مشخص می‌کند تا جرایمی که هزینه آنها برای جامعه سنگین است در اولویت برنامه‌های پیشگیری قرار گیرند و از سوی دیگر، برنامه‌های مختلف پیشگیری را که قابلیت اجرایی دارند، ارزیابی هزینه- فایده‌ای می‌کند تا برنامه‌ای انتخاب شود که در مقایسه با سایر برنامه‌ها کارایی اقتصادی بیشتری دارد.
در نظام حقوقی ایران، بند 5 اصل 156 قانون اساسی پیشگیری از جرم را از وظایف قوه قضائیه دانسته است. در پژوهشهای پیشگیری که در ایران انجام شده است، کمتر به تحلیل اقتصادی برنامه‌های پیشگیری از جرم علی رغم اهمیت آن پرداخته شده است. این مقاله سعی دارد با تبیین اهمیت تحلیل اقتصادی پیشگیری از جرم، تحلیل هزینه- فایده و تحلیل هزینه- اثربخشی الگوی تحلیل اقتصادی برنامه‌های پیشگیری را توضیح داده و تحلیل اقتصادی برخی از گونه‌های پیشگیری را بازگو کند
کلیدواژگان: تحلیل اقتصادی؛ پیشگیری از جرم؛ کارایی؛ هزینه-فایده؛ هزینه-اثربخشی
