سيد احمد محمودي
چکيده
در اين پژوهش، به اهميت حرمت ربا در اسلام و گونه شناسي انواع آن از ديدگاه فقهاي شيعه و اهل سنت پرداخته ايم؛ به ويژه تقسيم رباي قرضي به استهلاكي و استنتاجي (مصرفي و توليدي) را كه در دوران معاصر، مطرح گرديده است بازخواني نموده پس از تبيين ديدگاه برخي از فقهاي معاصر شيعه در مورد حليت رباي استنتاجي كه در بين فقهاي اهل سنت نيز سابقه دارد در بوته ارزيابي علمي و فقهي نهاده ايم و ضمن بررسي و نقد دلايل هشت گانه اقامه شده بر حليت چنين ربايي، اين نكته را به اثبات رسانده ايم كه هيچ گونه تفاوتي بين رباي استهلاكي و استنتاجي از نظر حكم به حرمت به نظر نمي رسد چرا كه موضوع حرمت در رباي قرضي، قرض با شرط زياده از طرف قرض دهنده است نه قرض گيرنده و چنين شرطي در هر دو صورت محقق است و نيز رواياتي كه به فلسفه و حكمت حرمت رباي قرضي پرداخته اند، ترك تجارت و توليد را از طرف قرض دهنده عنوان نموده اند نه قرض گيرنده و اين ترك تجارت از طرف قرض دهنده در هر دو صورت استهلاكي و استنتاجي متصور است. بنابراين، دليلي بر خروج موضوعي يا خروج حكمي رباي انتاجي وجود ندارد
کليدواژگان: ربا؛ قرض؛ شرط زياده؛ استهلاك؛ استنتاج؛ توليد؛ حرمت