آیا فوت فرصت ناشی از تقصیر دیگری ضمانآور است؟
عنوان: مسئولیت مدنی ناشی از فرصت از دست رفته
نویسندگان: ابوالفضل بهاری اردکانی، سیدجعفر هاشمی باجگانی، اباالفضل سلیمیان
چکیده
گاهی در اثر تقصیر دیگری، شخص فرصت تحصیل منفعت و یا اجتناب از ضرر آینده را از دست می دهد، به طوری که صرف از دست دادن فرصت، ضرر مستقل محسوب شده و عدم جبران چنین فرصت از دست رفته ای تآلی فاسد داشته و برخلاف انصاف بوده و موجب افزایش سایر اعمال تقصیرآمیز می شود که جبران آن سبب بازدارندگی از تکرار چنین اعمالی می شود. از دست دادن فرصت هم در امور مسئولیت مدنی و هم در امور قراردادی مطرح می شود که هر یک از این موارد (مسئولیت مدنی و قراردادی) خود می تواند به صورت اجتناب از ضرر یا کسب منفعت مصداق پیدا کند. در فقه اسلامی و حقوق داخلی صریحاً مطلبی در این مورد نیست. البته در فقه اسلامی با پذیرش جبران خسارت ناشی از عدم النفع مسلم و ایجاد خطر به نوعی این نظریه را اعمال کرده اند و در حقوق موضوعه نیز در عقودی مانند مضاربه، جعاله و ماده۶ قانون مسئولیت مدنی این مسئولیت پذیرفته شده است، اما در آنها نمیتوان قاعدهای به دست آورد. یافته های تحقیق، حاکی است مسئولیت ناشی از فرصت و موقعیت از دست رفته از یکسو شامل مسئولیت مدنی به معنی اخص و از سوی دیگر شامل مسئولیت قراردادی می شود.
پس آنچه مسلم است باید ارکان هریک از این مسئولیتها برای تحقق قابلیت جبران آن وجود داشته باشد، در غیر این صورت شکی در غیرقابل جبران بودن چنین زیانی به علت عدم تحقق ارکان هریک از این دو دسته مسئولیت نیست.
کلیدواژگان: از دست دادن فرصت، تحصیل منفعت، اجتناب از ضرر، مسئولیت مدنی، مسئولیت قراردادی، جبران خسارت
فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۸۶، تابستان ۱۳۹۵