هو الحق و له الحمد
زرگترین آیه قرآن، آیه ۲۸۲ سوره مبارکه بقره است که درباره مسائل حقوقى و نحوه تنظیم اسناد تجارى سخن می گوید. این آیه نشانه دقّت نظر و جامعیّت اسلام است که در دوره جاهلیّت و در میان مردمى عقب افتاده، دقیق ترین مسائل حقوقى را طرح کرده است.
در بخش ابتدایی این آیه آمده است:
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا تَدَایَنتُم بِدَیْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاکْتُبُوهُ وَلْیَکْتُب بَّیْنَکُمْ کَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلاَ یَأْبَ کَاتِبٌ أَنْ یَکْتُبَ کَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ…»
«اى کسانى که ایمان آورده اید، هنگامى که دینى را تا مدت معینى (به خاطر گرفتن وام یا داد و ستد) به یکدیگر بدهکار شدید آن را بنویسید و باید نویسنده اى (سند آن را) در میان خودتان به عدالت بنگارد، و هرگز نباید نویسنده از نوشتن آن- همانگونه که خدا به وى آموخته- امتناع ورزد…»
سه نکته کوتاه:
* کلمه «تداینتم» از «دَین» به معناى بدهى، شامل هرگونه معامله غیر نقدى، وام و خرید سَلَف مى شود. یعنی در هرکدام از این معاملات مطابق این سفارش قرآنی باید شاهد گرفته شده و سند -به شرحی که در ادامه آیه بیان خواهد می شود- مکتوب شود.
** در حدیث آمده است: اگر کسى در معامله سند و شاهد نگیرد و مالش در معرض تلف قرار گیرد، هرچه دعا کند، خداوند مستجاب نمى کند و مى فرماید: چرا به سفارشات من عمل نکردى؟!
*** این آیه به موضوع دقت در نگارش اسناد تجاری در حقوق فردی اشاره دارد لکن باید توجه داشت که اگر دقّت در حفظ حقوق فردى ضرورى است، حفظ بیت المال به مراتب ضرورى تر است! اینجور نباشد که برای معاملات شخصی خودمان دقت تمام را به خرج دهیم ولی وقتی نوبت به بیت المال می رسد حاتم بخشی کنیم و بگوییم به ما مربوط نیست.
منبع : وب سایت حفظ و ترویج قرآن