قاعده ی آمره: مفهوم، ماهیت و چالش احراز
وحید هدایتی
چکیده
یک وفاق عام دربارهی وجود رشتهای از اصول قانونی بینالمللی وجود دارد. به علاوه، عموم حقوقدانان بینالمللی موافقت دارند که بعضی از اصول، جایگاه ویژهای تحت عنوان قواعد آمره را یافتهاند. با این اوصاف در جامعهی بینالمللی مخالفتهایی وجود دارد که چگونه میتوان تولّد و قدرت اجرایی یافتن یک قاعدهی آمره را مشخص کرد یا اینکه تا چه حدی چنین قاعدهای ممکن است بر روی نظامهای حقوقی تأثیر داشته باشد یا اینکه در صورت بوجود آمدن اختلاف در مورد وجود و گسترهی چنین قاعدهای، چه راه حلهای حقوقی و قضاییِ بینالمللی در این خصوص وجود دارد. در این نوشتار سعی بر آن شده است که به سه سوال مطروح در بالا پاسخ داده شود. احراز وجود یک قاعدهی آمره، در ابتدای امر، باید به محاکم محوّل شود. کارآمدترین راه برای قدرت بخشیدن به یک قاعدهی آمره در سطح ملی، این است که دولتها مبادرت به وضع قوانینی نمایند که به موجب آنها قواعد آمره به طور خودکار در نظم حقوقی ملیشان الزام آور شده و در واقع، هر قانون مخالف دیگر را نسخ کنند. همچنین، در هر زمانی که اختلافی دربارهی یک قاعدهی آمره پیش میآید، منفعت جامعهی بین المللی در مورد حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات باید دولتها را بر آن دارد تا در صورت امکان، صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری را در این خصوص بپذیرند.
واژگان کلیدی: حقوق بین الملل، قاعده ی آمره، قاعده ی تخطی ناپذیر،احراز قاعده، راه حل های قضایی
فصلنامه اندیشمندان حقوق ، سال چهارم ، شماره ۹، تابستان ۹۵